Risale:12. Söz (Kur'an Hattı): Revizyonlar arasındaki fark
"Kategori:Sözler ''Önceki Risale: On Birinci Söz ←Sözler → On Üçüncü Söz: Sonraki Risale'' ''Bu risale hakkında bilgi edinmek için On İkinci Söz sayfasına ve bu risaleyi Latin harfleri ile okumak için On İkinci Söz okuma sayfasına gidin'' ={{Arabi|اون ايكنجى سوز}}= Risale:12...." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu |
|||
88. satır: | 88. satır: | ||
{{Arabi|أگر قرآنڭ إسمِ أعظمدن و هر إسمڭ أعظملق مرتبهسندن گلديگنى بر پارچه فهم ايتمك ايسترسهڭ:}} | {{Arabi|أگر قرآنڭ إسمِ أعظمدن و هر إسمڭ أعظملق مرتبهسندن گلديگنى بر پارچه فهم ايتمك ايسترسهڭ:}} | ||
{{Arabi|آيت الكرسى | {{Arabi|آيت الكرسى}} | ||
{{Arabi|و اٰيتِ}} | {{Arabi|و اٰيتِ}} |
01.36, 14 Eylül 2025 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Önceki Risale: On Birinci Söz ←Sözler → On Üçüncü Söz: Sonraki Risale
Bu risale hakkında bilgi edinmek için On İkinci Söz sayfasına ve bu risaleyi Latin harfleri ile okumak için On İkinci Söz okuma sayfasına gidin
اون ايكنجى سوز
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ
وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اُوتِىَ خَيْرًا كَثٖيرًا
قرآنِ حكيمڭ حكمتِ قدسيهسى ايله فلسفه حكمتنڭ إجمالًا موازنهسى، هم حكمتِ قرآنيهنڭ إنسانڭ حياتِ شخصيهسنه و حياتِ إجتماعيهسنه ويرديگى درسِ تربيهنڭ غايت قيصه بر فذلكهسى، هم قرآنڭ سائر كلماتِ إلٰهيهيه و بتون كلاملره جهتِ رجحانيتنه بر إشارتدر. ايشته بو سوزده "درت أساس" واردر.
برنجى أساس
حكمتِ قرآنيه ايله حكمتِ فنّيهنڭ فرقلرينه شو گلهجك حكايهِٔ تمثيليه دوربينيله باق:
بر زمان، هم ديندار، هم غايت صنعتكار بر حاكمِ نامدار ايستدى كه: قرآنِ حكيمى، معانيسندهكى قدسيتنه و كلماتندهكى إعجازه شايسته بر يازى ايله يازسين. او معجزنما قامته، خارقه بر لباس گيديريلسين. ايشته او نقّاش ذات، قرآنى پك عجيب بر طرزده يازدى. بتون قيمتدار جوهرلرى، يازيسنده إستعمال ايتدى. حقائقنڭ تنوّعنه إشارت ايچون بعض مجسّم حروفاتنى ألماس و زمرد ايله و بر قسمنى لؤلؤ و عقيق ايله و بر طائفهسنى پيرلانطه و مرجانله و بر نوعنى آلتون و گوموش ايله يازدى. هم اويله بر طرزده سوسلنديروب منقّش ايتدى كه، اوقومايى بيلن و بيلمهين هركس تماشاسندن حيران اولوب إستحسان ايدردى. باخصوص أهلِ حقيقتڭ نظرينه او صورى گوزللك، معناسندهكى غايت پارلاق گوزللگڭ و غايت شيرين تزييناتڭ إشاراتى اولديغندن، پك قيمتدار بر آنتيقه اولمشدر.
صوڭره او حاكم، شو مصنّع و مرصّع قرآنى، بر أجنبى فيلسوفه و بر مسلمان عالمه گوستردى. هم تجربه، هم مكافات ايچون أمر ايتدى كه: "هر بريڭز، بونڭ حكمتنه دائر بر أثر يازيڭز." أوّلا او فيلسوف، صوڭره او عالم، اوڭا دائر برر كتاب تأليف ايتديلر.
فقط فيلسوفڭ كتابى، يالڭز حرفلرڭ نقشلرندن و مناسبتلرندن و وضعيتلرندن و جوهرلرينڭ خاصيتلرندن و تعريفاتندن بحث ايدر. معناسنه هيچ ايليشمز. چونكه او أجنبى آدم، عربى خطّى اوقومايى هيچ بيلمز. حتّى او مزيَّن قرآنى، بيلمهيور كه بر كتابدر و معنايى إفاده ايدن يازيدر. بلكه اوڭا منقّش بر آنتيقه نظريله باقييور. لٰكن چندان عربى بيلمهيور فقط چوق ايى بر مهندسدر، گوزل بر تصويرجيدر، ماهر بر كيمياگردر، صرّاف بر جوهرجيدر. ايشته او آدم، بو صنعتلره گوره أثرينى يازدى.
امّا مسلمان عالم ايسه اوڭا باقديغى وقت آڭلادى كه: او، كتابِ مبيندر، قرآنِ حكيمدر. ايشته بو حقپرست ذات، نه تزييناتِ ظاهريهسنه أهمّيت ويردى و نه ده حروفڭ نقوشيله إشتغال ايتدى. بلكه اويله بر شيله مشغول اولدى كه، ميليون مرتبه اوتهكى آدمڭ إشتغال ايتديگى مسئلهلرندن داها عالى، داها غالى، داها لطيف، داها شريف، داها نافع، داها جامع... چونكه نقوشڭ پردهسى آلتنده اولان حقائقِ قدسيهسندن و أنوارِ أسرارندن بحث ايدرك غايت گوزل بر تفسيرِ شريف يازدى.
صوڭره ايكيسى، أثرلرينى گوتوروب او حاكمِ ذىشانه تقديم ايتديلر. او حاكم، أوّلا فيلسوفڭ أثرينى آلدى. باقدى گوردى كه: او خودپسند و طبيعتپرست آدم چوق چاليشمش، فقط هيچ حقيقى حكمتنى يازمامش. هيچ بر معناسنى آڭلامامش، بلكه قاريشديرمش. اوڭا قارشى حرمتسزلك، بلكه أدبسزلك ايتمش. چونكه او منبعِ حقائق اولان قرآنى، معناسز نقوش ظن ايدهرك، معنا جهتنده قيمتسزلك ايله تحقير ايتمش اولديغندن، او حاكمِ حكيم دخى اونڭ أثرينى باشنه ووردى، حضورندن چيقاردى.
صوڭره اوتهكى حقپرست، مدقّق عالمڭ أثرينه باقدى گوردى كه: غايت گوزل و نافع بر تفسير و غايت حكيمانه، مرشدانه بر تأليفدر. "آفرين، بارك اللّٰه" ديدى. ايشته حكمت بودر و عالم و حكيم، بونڭ صاحبنه ديرلر. اوتهكى آدم ايسه، حدّندن تجاوز ايتمش بر صنعتكاردر. صوڭره اونڭ أثرينه بر مكافات اولارق؛ هر بر حرفنه مقابل، توكنمز خزينهسندن "اون آلتون ويريلسين" إراده ايتدى.
أگر تمثيلى فهم ايتدڭ ايسه باق، حقيقتڭ يوزينى ده گور:
امّا او مزيَّن قرآن ايسه، شو مصنّع كائناتدر. او حاكم ايسه، حكيمِ أزليدر. و او ايكى آدم ايسه، بريسى يعنى أجنبيسى؛ علمِ فلسفه و حكماسيدر. ديگرى، قرآن و شاكردلريدر.
أوت قرآنِ حكيم، شو قرآنِ عظيمِ كائناتڭ أڭ عالى بر مفسّريدر و أڭ بليغ بر ترجمانيدر. أوت او فرقاندر كه؛ شو كائناتڭ صحيفهلرنده و زمانلرڭ ياپراقلرنده قلمِ قدرتله يازيلان آياتِ تكوينيهيى جنّ و إنسه درس ويرر. هم هر برى برر حرفِ معنيدار اولان موجوداته "معناىِ حرفى" نظريله، يعنى اونلره صانع حسابنه باقار، "نه قدر گوزل ياپيلمش، نه قدر گوزل بر صورتده صانعنڭ جمالنه دلالت ايدييور" دير. و بونڭله كائناتڭ حقيقى گوزللگنى گوسترييور.
امّا علمِ حكمت ديدكلرى فلسفه ايسه؛ حروفِ موجوداتڭ تزييناتنده و مناسباتنده طالمش و سرسملشمش، حقيقتڭ يولنى شاشيرمش. شو كتابِ كبيرڭ حروفاتنه "معناىِ حرفى" ايله، يعنى اللّٰه حسابنه باقمق لازم گليركن؛ اويله ايتمهيوب "معناىِ إسمى" ايله، يعنى موجوداته موجودات حسابنه باقار، اويله بحث ايدر. نه گوزل ياپيلمشه بدل، "نه گوزلدر" دير، چركينلشديرر. بونڭله كائناتى تحقير ايدوب، كنديسنه مشتكى ايدر. أوت دينسز فلسفه، حقيقتسز بر سفسطهدر و كائناته بر تحقيردر.
ايكنجى أساس
قرآنِ حكيمڭ حكمتى، حياتِ شخصيهيه ويرديگى تربيهِٔ أخلاقيه و حكمتِ فلسفهنڭ ويرديگى درسڭ موازنهسى:
فلسفهنڭ خالص بر تلميذى، بر فرعوندر. فقط منفعتى ايچون أڭ خسيس شيئه عبادت ايدن بر فرعونِ ذليلدر. هر منفعتلى شيئى كندينه "ربّ" طانير. هم او دينسز شاكرد، متمرّد و معنّددر. فقط بر لذّت ايچون نهايت ذلّتى قبول ايدن مسكين بر متمرّددر. شيطان گبى شخصلرڭ، بر منفعتِ خسيسه ايچون آياغنى اوپمكله ذلّت گوسترر دنى بر معنّددر. هم او دينسز شاكرد، جبّار بر مغروردر. فقط قلبنده نقطهِٔ إستناد بولمديغى ايچون ذاتنده غايت عجز ايله عاجز بر جبّارِ خودفروشدر. هم او شاكرد، منفعتپرست خود أنديشدر كه؛ غايهِٔ همّتى، نفس و بطنڭ و فرجڭ هوساتنى تطمين و منفعتِ شخصيهسنى، بعض منفعتِ قَوميه ايچنده آرايان دسّاس بر خودگامدر.
امّا حكمتِ قرآنڭ خالص تلميذى ايسه؛ بر عبددر. فقط أعظمِ مخلوقاته ده عبادته تنزّل ايتمز. هم جنّت گبى أعظمِ منفعت اولان بر شيئى، غايهِٔ عبادت قبول ايتمز بر عبدِ عزيزدر. هم حقيقى تلميذى متواضعدر؛ سليم، حليمدر. فقط فاطرينڭ غيرينه، دائرهِٔ إذنى خارجنده إختياريله تذلّـله تنزّل ايتمز. هم فقير و ضعيفدر، فقر و ضعفنى بيلير. فقط اونڭ مالكِ كريمى، اوڭا إدّخار ايتديگى اُخروى ثروت ايله مستغنيدر و سيّدينڭ نهايتسز قدرتنه إستناد ايتديگى ايچون قويدر. هم يالڭز لِوجه اللّٰه، رضاءِ إلٰهى ايچون، فضيلت ايچون عمل ايدر، چاليشير...
ايشته ايكى حكمتڭ ويرديگى تربيه، ايكى تلميذڭ موازنهسيله آڭلاشيلير.
اوچنجى أساس
حكمتِ فلسفه ايله حكمتِ قرآنيهنڭ حياتِ إجتماعيهِٔ بشريهيه ويرديگى تربيهلر:
امّا حكمتِ فلسفه ايسه، حياتِ إجتماعيهده نقطهِٔ إستنادى، "قوّت" قبول ايدر. هدفى، "منفعت" بيلير. دستورِ حياتى، "جدال" طانير. جماعتلرڭ رابطهسنى، "عنصريت، منفى ملّيتى" طوتار. ثمراتى ايسه، "هوساتِ نفسانيهيى تطمين و حاجاتِ بشريهيى تزييد"در.
حالبوكه قوّتڭ شأنى، تجاوزدر. منفعتڭ شأنى، هر آرزويه كافى گلمديگندن اوستنده بوغوشمقدر. دستورِ جدالڭ شأنى، چارپيشمقدر. عنصريتڭ شأنى، باشقهسنى يوتمقله بسلنمك اولديغندن، تجاوزدر... ايشته بو حكمتدندر كه، بشرڭ سعادتى سلب اولمشدر.
امّا حكمتِ قرآنيه ايسه، نقطهِٔ إستنادى، قوّته بدل "حقّى" قبول ايدر. غايهده منفعته بدل، "فضيلت و رضاىِ إلٰهى"يى قبول ايدر. حياتده دستورِ جدال يرينه، "دستورِ تعاونى" أساس طوتار. جماعتلرڭ رابطهلرنده؛ عنصريت، ملّيت يرينه "رابطهِٔ دينى و صنفى و وطنى" قبول ايدر. غاياتى؛ هوساتِ نفسانيهنڭ تجاوزاتنه سد چكوب، روحى معالياته تشويق و حسّياتِ علويهسنى تطمين ايدر و إنسانى كمالاتِ إنسانيهيه سَوق ايدوب إنسان ايدر.
حقّڭ شأنى، إتّفاقدر. فضيلتڭ شأنى، تسانددر. دستورِ تعاونڭ شأنى، بربرينڭ إمدادينه يتيشمكدر. دينڭ شأنى، أخوّتدر، إنجذابدر. نفسى گملهمكله باغلامق، روحى كمالاته قامچيلامقله سربست بيراقمهنڭ شأنى، سعادتِ داريْندر.
دردنجى أساس
قرآنڭ، بتون كلماتِ إلٰهيه ايچنده جهتِ علويتنى و بتون كلاملر اوستنده جهتِ تفوّقنى آڭلامق ايسترسهڭ شو ايكى تمثيله باق:قرآنڭ، بتون كلماتِ إلٰهيه ايچنده جهتِ علويتنى و بتون كلاملر اوستنده جهتِ تفوّقنى آڭلامق ايسترسهڭ شو ايكى تمثيله باق:
برنجيسى: بر سلطانڭ ايكى چشيد مكالمهسى، ايكى طرزده خطابى واردر. بريسى؛ عادى بر رعيت ايله جزئى بر ايش ايچون، خصوصى بر حاجته دائر، خاص بر تلفونله قونوشمقدر. ديگرى؛ سلطنتِ عظما عنوانيله و خلافتِ كبرا ناميله و حاكميتِ عامّه حيثيتيله أوامرينى أطرافه نشر و تشهير مقصديله بر ألچيسيله ويا بيوك بر مأموريله قونوشمقدر و حشمتنى إظهار ايدن علوى بر فرمانله مكالمهدر.
ايكنجى تمثيل: بر آدم، ألنده بر آيينهيى گونشه قارشى طوتار. او آيينه مقدارنجه بر ايشيق و يدى رنگى جامع بر ضيا آلير. او نسبتله گونشله مناسبتدار اولور، صحبت ايدر و او ايشيقلى آيينهيى، قراڭلقلى خانهسنه ويا طام آلتندهكى باغنه توجيه ايتسه؛ گونشڭ قيمتى نسبتنده دگل، بلكه او آيينهنڭ قابليتى مقدارنجه إستفاده ايدهبيلير.
ديگرى ايسه، خانهسندن ويا باغنڭ طامندن گنيش پنجرهلر آچار. گوكدهكى گونشه قارشى يوللر ياپار. حقيقى گونشڭ دائمى ضياسيله صحبت ايدر، قونوشور و لسانِ حال ايله بويله منّتدارانه بر صحبت ايدر. دير: "أى ير يوزينى ايشيغيله يالديزلايان و بتون چيچكلرڭ يوزينى گولديرن دنيا گوزلى و گوك نازدارى اولان نازنين گونش! اونلر گبى بنم خانهجگمى و باغچهجگمى ايصينديردڭ، ايشيقلانديردڭ." حالبوكه آيينه صاحبى بويله دييهمز. او قيد آلتندهكى گونشڭ عكسى ايسه، آثارى محدوددر. او قيده گورهدر...
ايشته بو ايكى تمثيلڭ دوربينيله قرآنه باق. تا كه إعجازينى گورهسڭ و قدسيتنى آڭلايهسڭ...
أوت قرآن دير كه: "أگر يردهكى آغاجلر قلم اولوب، دڭزلر مركّب اولسه، جنابِ حقّڭ كلماتنى يازسهلر، بيتيرهمزلر." شيمدى شو نهايتسز كلمات ايچنده أڭ بيوك مقام، قرآنه ويريلمهسنڭ سببى شودر كه:
قرآن، إسمِ أعظمدن و هر إسمڭ أعظملق مرتبهسندن گلمش. هم بتون عالملرڭ ربّى إعتباريله اللّٰهڭ كلاميدر. هم بتون موجوداتڭ إلٰهى عنوانيله اللّٰهڭ فرمانيدر. هم سماوات و أرضڭ خالقى حيثيتيله بر خطابدر. هم ربوبيتِ مطلقه جهتنده بر مكالمهدر. هم سلطنتِ عامّهِٔ سبحانيه حسابنه بر خطبهِٔ أزليهدر. هم رحمتِ واسعهِٔ محيطه نقطهسنده، بر دفترِ إلتفاتاتِ رحمانيهدر. هم الوهيتڭ عظمتِ حشمتى حيثيتيله، باشلرنده بعضًا شفره بولونان بر مخابره مجموعهسيدر. هم إسمِ أعظمڭ محيطندن نزول ايله عرشِ أعظمڭ بتون محاطنه باقان، تفتيش ايدن حكمتفشان بر كتابِ مقدّسدر.
ايشته بو سردندر كه، "كلام اللّٰه" عنوانى كمالِ لياقتله قرآنه ويريلمش.
امّا سائر كلماتِ إلٰهيه ايسه: بر قسمى، خاص بر إعتبار ايله و جزئى بر عنوان و خصوصى بر إسمڭ جزئى تجلّيسى ايله و خاص بر ربوبيت ايله و مخصوص بر سلطنت ايله و خصوصى بر رحمت ايله ظاهر اولان كلامدر. خصوصيت و كلّيت جهتنده درجهلرى مختلفدر. أكثر إلهامات بو قسمدندر. فقط درجاتى چوق متفاوتدر.
مثلا أڭ جزئيسى و بسيطى، حيواناتڭ إلهاماتيدر. صوڭره، عوامِ ناسڭ إلهاماتيدر. صوڭره، عوامِ ملائكهنڭ إلهاماتيدر. صوڭره، أوليا إلهاماتيدر. صوڭره، ملائكهِٔ عظام إلهاماتيدر. ايشته شو سردندر كه: قلبڭ تلفونيله واسطهسز مناجات ايدن بر ولى دير: حَدَّثَنٖى قَلْبٖى عَنْ رَبّٖى يعنى: "قلبم بنم ربّمدن خبر ويرييور." ديمييور: "ربّ العالميندن خبر ويرييور." هم دير: "قلبم، ربّمڭ آيينهسيدر، عرشيدر." ديمييور: "ربّ العالمينڭ عرشيدر." چونكه قابليتى مقدارنجه و يتمش بيڭه ياقين حجابلرڭ نسبتِ رفعى درجهسنده مظهرِ خطاب اولابيلير.
ايشته بر پادشاهڭ سلطنتِ عظماسى حيثيتيله چيقان فرمانى، عادى بر آدمله جزئى بر مكالمهسندن نه قدر يوكسك و عالى ايسه؛ و گوكدهكى گونشڭ فيضندن إستفاده، آيينهدهكى عكسنڭ جلوهسندن إستفادهدن نه درجه چوق و فائق ايسه؛ قرآنِ عظيم الشان دخى، او نسبتده بتون كلاملرڭ و هپ كتابلرڭ فوقندهدر.
قرآندن صوڭره ايكنجى درجهده كتبِ مقدّسه و صحفِ سماويهنڭ درجهلرى نسبتنده تفوّقلرى واردر. او سرِّ تفوّقدن حصّهداردرلر.
أگر بتون جنّ و إنسانڭ قرآندن ترشّح ايتمهين بتون گوزل سوزلرى طوپلانسه؛ ينه قرآنڭ مرتبهِٔ قدسيهسنه يتيشوب تنظير ايدهمز.
أگر قرآنڭ إسمِ أعظمدن و هر إسمڭ أعظملق مرتبهسندن گلديگنى بر پارچه فهم ايتمك ايسترسهڭ:
آيت الكرسى
و اٰيتِ
وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ
و اٰيتِ
قُلِ اللّٰهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ
و اٰيتِ
و اٰيتِ
يَٓا اَرْضُ ابْلَعٖى مَٓاءَكِ وَيَا سَمَٓاءُ اَقْلِعٖى
و اٰيتِ
تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَالْاَرْضُ وَمَنْ فٖيهِنَّ
و اٰيتِ
مَا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ اِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ
و اٰيتِ
اِنَّا عَرَضْنَا الْاَمَانَةَ عَلَى السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَالْجِبَالِ
و اٰيتِ
يَوْمَ نَطْوِى السَّمَٓاءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ
و اٰيتِ
وَمَا قَدَرُوا اللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهٖ وَالْاَرْضُ جَمٖيعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
و اٰيتِ
لَوْ اَنْزَلْنَا هٰذَا الْقُرْاٰنَ عَلٰى جَبَلٍ لَرَاَيْتَهُ
گبى اٰيتلرڭ كلّى، عمومى، علوى إفادهلرينه باق...
هم باشلرنده اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ وياخود سَبَّحَ و يُسَبِّحُ بولونان سورهلرڭ باشلرينه دقّت ايت. تا، بو سرِّ عظيمڭ شعاعنى گورهسڭ. هم الٓمٓ لرڭ و الٓرٰ لرڭ و حٰمٓ لرڭ فاتحهلرينه باق؛ قرآنڭ، جنابِ حقّڭ ياننده أهمّيتنى بيلهسڭ.
أگر شو "دردنجى أساس"ڭ قيمتدار سرّينى فهم ايتدڭ ايسه؛ أنبيايه گلن وحيڭ أكثرى مَلك واسطهسيله اولديغنى و إلهامڭ أكثرى واسطهسز اولديغنى آڭلارسڭ. هم أڭ بيوك بر ولى، هيچ بر نبىنڭ درجهسنه يتيشمديگنڭ سرّينى آڭلارسڭ. هم قرآنڭ عظمتنى و عزّتِ قدسيتنى و علويتِ إعجازينڭ سرّينى آڭلارسڭ. هم معراجڭ سرِّ لزومنى، يعنى تا سماواته، تا سِدْرة المنتهايه، تا قابِ قوسَيْنه گيدوب، اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرٖيدِ اولان ذاتِ ذو الجلال ايله مناجات ايدوب، طرفة العينده يرينه گلمك سرّينى آڭلارسڭ.
أوت شقِّ قمر، ناصلكه بر معجزهِٔ رسالتيدر؛ نبوّتنى جنّ و إنسه گوستردى. اويله ده: معراج دخى، بر معجزهِٔ عبوديتيدر؛ حبيبيتنى، أرواح و ملائكهيه گوستردى...
(↑Sayfa Başı↑)
Önceki Risale: On Birinci Söz ←Sözler → On Üçüncü Söz: Sonraki Risale