Muallim Cudi

Muallim Cudi Efendi son devrin tanınmış Trabzonlu şair ve muallimlerindendir. İcâzetini aldıktan sonra Trabzon'da çeşitli okullarda Türkçe öğretmenliği, idarecilik, gazete yazarlığı yaptı. İstiklal savaşı yıllarında Millî Mücadele’nin hazırlanmasında faal rol oynadı. Dini ilimler dersi verdi ve Trabzon müftülüğü yaptı.

Nurların birinci talebesi Hulusi Bey, Üstad'ına yazdığı bir mektubunda Muallim Cudi'nin Peygamberimize dair bir kasidesini yazar. Üstad, bu talebesinin ihlasının bir kerameti olarak yeni yazılan ve daha ona gönderilmeyen ittiba-ı sünnete dair Mirkatü’s-Sünne’yi hiss-i kable’l-vuku ile adeta istediğinden bahseder.

Bediüzzaman talebesinin gönderdiği bu kasideyi mübarek olarak tavsif eder ve Muallim Cudi'yi Cenab-ı Hakk'ın şefaat-i Kur’an’a mazhar etmesi duasında bulunur.

Şahsi Bilgiler

Diğer İsimleri: Trabzonlu İbrahim Cûdî Efendi

Doğum Yeri ve Tarihi: Trabzon, 1 Ağustos 1864

Vefat Yeri ve Tarihi: Trabzon, 12 Nisan 1926

Kabrinin Yeri: Trabzon'da Gülbahar Hatun Camii olarak da bilinen Hatuniye Camii hazîresinde babasının yanına defnedildi. Daha sonra mezarlık alanına park yapılınca Şehir Mezarlığına (Sülüklü) nakledildi. Ada: 28, Parsel: 9, Mezar no: 2

Harita Konumu: Eski: [1] / Şu an: [2]

Eserleri

Aralarında ders kitaplarının da bulunduğu çok sayıda eser yazmıştır. Tüm Peygamberlerin hayatını anlatan bir kitap yazmıştır. En son kaleme aldığı önemli eseri ise Türkçe'ye Arapça ve Farsça'dan geçen kelimelerin açıklamalarına yer verdiği Lugat-ı Cûdî'dir.

Risale-i Nur'da Nerede ve Nasıl Bahsedildiği

Hulusi Bey’in fıkrasıdır

Maddeten uzak düşen bu bîçare talebenizi yakından temsil eden Hâfız Sabri Efendi’yle diğer zevatın Nurlar hakkındaki ihtisasları çok kıymetli ve yüksek ve lâyıklı bir surette ifade edilmiştir. Bir mektubunuzda Muallim Cûdi’nin kasidesi münasebetiyle buyurduğunuz vecizeyi burada tekrara münasebet geldi.

وَمَا مَدَحْتُ مُحَمَّدًا بِمَقَالَتٖى وَ لٰكِنْ مَدَحْتُ مَقَالَتٖى بِمُحَمَّدٍ

sırrınca güzellik yazılarımızda değil belki i’caz-ı Kur’an’dan olan nurlu Sözler’e ve Mektubat’a aittir. Her ferd-i mü’min, derece-i fehim ve zevkine göre, aslında güzel olan bir şeyi tarif eder. Acz ve fakrdaki lezzet, şefkat ve tefekkürdeki ulviyet; hakikaten hiçbir şeyle kabil-i kıyas değilmiş.

Hal-i âlem müsait olsa da hazine-i hâssa-i Kur’an’dan çıkararak tabir-i âlînizce dellâllığını yaptığınız elmasları çok gözler görse; görse de sarhoşlar ayılsa, mütehayyirler kurtulsa, mü’minler sevinse mülhidler, kâfirler, müşrikler imana, insafa, daire-i akla gelseler. Ve bu mesud ve ulvi neticeyi bizlere idrak ettirmesini eltaf-ı İlahiyeden tazarru ve niyaz ediyorum, âmin!

(Barla L.)

---

(Hulusi Bey’in fıkrasıdır.)

Aziz ve muhterem Üstadım!

Nurların intişarında berk gibi bir sürat lâzım gelirken cüz’î bir betaetten her zaman esefle bahsettiğim, malûm-u âlîleridir. Yakın vakitte bazı müştaklar daha Söz dairesine iltihak ettiler. Kalbime gelen bir ihtarla keyfiyet-i intişarı düşündüm ve şu hakikatleri hissettim, hattâ kani oldum:

Mübarek Sözler ve Mektuplar tamamen olmasa bile bu muhitte de hem de yazılmadan hayli intişar etmişler. Civar diğer vilayet kazalarında, bu âsârı görmek ve işitmek isteyenler çok varmış. Fesübhanallah, bu kadar cüz’î ve nâkıs hizmetten, bu derece fayda elde edilmesi de gösteriyor ki bu Sözler ve Mektuplar hakikaten Nur isminin tecellileridir ki suhuletle intişar ediyorlar.

Bu hal karşısında hayretle tefekkürde iken “Bismillah” ismini alan Birinci Söz hatırıma getirildi. Ve şöyle düşünmeye başladım:

Dünyaya arkasını çeviren Üstad, Hazret-i Gavs’ın teşvikiyle belki delâletiyle Kur’an’ın gayr-ı mekşuf bir hazinesinden “Bismillah” ile giriyor, Kur’anî tarlaya “Bismillah” diyerek Sözler tohumunu ekiyor, Furkanî bahçeye “Bismillah” diyerek Nurlu Mektuplar çekirdeğini dikiyor. Emr-i İlahîye imtisalen ekilen tohum ve dikilen çekirdeklerin inkişaf ve intişarları şüphesiz hârika-âsâ olur.

Birinci Söz’deki temsilde seyahat eden mütevazi zat, tamamen Üstadımızdır. Nebat, ağaç ve otların ipek gibi yumuşak kök, damarları nasıl “Bismillah” tesiriyle, yer altında sert taşı toprağı delip geçiyorsa aynen onun gibi “Bismillah” ile mevki-i intişara vaz’olunan Sözler de hârika bir tarzda arza yayılıyor. Ve en münevver ve mükemmel meyve olan beşerin mü’minlerinin kalplerine nüfuz ediyorlar. Bu bid’atların kesreti ve muharriblerin bolluğu devrinde “Bismillah” ile gars olunan Nur fidanının yaprakları olan diğer Sözler ve Mektuplarla, bu kudsî fidanın dal ve budakları olan hizbü’l-Kur’an ve bu hizbin esası ve seyyidi olan muhterem Üstad da bir hıfz-ı gaybîye mazhar bulunuyorlar.

Şems-i Risalet’ten gelen Kur’anî Nurların evvelen Üstada ve buradan da biz bîçarelere, bizlerden de diğer müştaklara ilh. intikal etmekte olduğunu tasavvur ettim, “Elhamdülillah” dedim. Mühim bir rüyamda arz ettiğim vecihle, Sözlerinizin mü’minlere intişarına küçük cemaatiniz inayet-i İlahî ile âhize, vasıta olmuşlar. كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلٖيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثٖيرَةً بِاِذْنِ اللّٰهِ sırrına mazhariyetle manevî galebeyi temin, merkezdeki mürşidlerine müteveccih ve murakıb küçük bir halka-i tevhidi teşkil edenler gibi; bu küçük cemaatinizin her biri arkasında, bir nisbet-i mütezayide-i muntazama ile artan, mahrut şeklinde zümre-i muvahhidîni görür gibi oldum. “Allahu ekber” dedim.

Bu kudsî tasavvuru kardeşlerimize aşağıdaki levha ile daha ziyade izaha çalışacağım. Bu nurlu tefekkür, bana büyük bir ümit bahşetti. Muallim Cûdi’nin kasidesindeki şu mısraı da derhatır ettirdi:

Cem’etti kabail ve şuûbu

Bir kıbleye bağladı kulûbü

Mevlaya muhabbeti müsellem

Sallallahu aleyhi ve sellem.

İşte ittiba-ı sünnete (Hâşiye) pek büyük ehemmiyet veren muhterem Üstadımız da bu asırda اَلْعُلَمَاءُ وَرَثَةُ الْاَنْبِيَاءِ sırrınca, içlerine saçılan nifak tohumu yüzünden, her gün biraz daha tevhidi bırakanları bir kıbleye bağlamak için Sözler ve Mektubat namındaki nurlu eserlerle ehl-i imanı irşada çalışıyor. Küffara, hattâ cin ve şeytanlara dahi mebde-i nüzulündeki gibi nusus-u Kur’aniyeyi ilan ediyor. Mahfî i’cazı izhar ediyor.

Vahdetü’l-vücuda dair olan risaleyi mühim zatlara okuduktan sonra, bir sevk-i manevî ile ihtiyarsız bir yere daha gittim. Orada vahdetü’l-vücud meşrep sahibi âlim bir zatı hazır buldum. (*) Vahdetü’l-vücud hakkındaki mektubu okudum. Daha doğrusu ihtiyarsız olarak okudum. Müstemi olan o mühim âlim, bidayette cüz’î itiraz parmağını uzatmak istedi. Sonuna kadar dinlemesini ihtar ettim. Tamamen okuduktan sonra o zat, hayretinden Sözler’in büyüklüğünü ve “Bu zamanda böyle büyük kelâmı, acaba kim yazabilir?” diye merakı ve suali üzerine Kur’an’ın feyzine mazhar olan Üstadımızı haber verince, o zat tamamıyla arz-ı teslimiyet eyledi.

İşte ihtiyarım olmayarak bu acib tesadüf ve teslimiyette, kader-i İlahînin bu cilvesi, davamıza sadık bir bürhan ve tesadüf oyuncağı olmadığımıza büyük bir delildir.

اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖيرٌ

Hulusi

(Barla L.)

---

Merhum Muallim Cûdi’nin kasidesi mübarektir. Cenab-ı Hak o zatı şefaat-i Kur’an’a mazhar etsin. Görmemiştim, görmesinden memnun oldum, Allah senden razı olsun. Yazdığın salavat-ı şerife ise onun hususunda bir şeye rast gelmedim. Fakat ondaki letafet ve nuraniyet gösteriyor ki o, onun hakkında zikredilen sevaba ve fazilete lâyıktır.

(Barla L.)

İlgili Resimler/Fotoğraflar