Risale:Bakara 8: Münafıklar Bahsi (İ.İ. Badıllı) sayfasının kaynağını görüntüle

==ŞİMDİ AYETİN TAHLİLİ==

İşte bilmiş ol ki: {{Arabi|مِنَ النّٰاسِ}} kelamı, bir vech ile {{Arabi|مَنْ يَقُولُ}} deki {{Arabi|مَنْ}} nin bir ön haberidir.

===Sual 33===

Eğer desen: Münafık'ın bir insan olduğu bedihidir, açıktır. Neden ayet {{Arabi|مِنَ النّٰاسِ}} (Yani, insanlardan) diye ta'rif eylemiş?..

Cevaben sana denilir ki: Evet, hüküm olunan şey, eğer bedihî ise, o halde o şeyin ve hükmün levazımından birisi maksûd ve garaz olur. İşte burada o levazımlardan birisi "Taaccüb"dür. Yani: O hükmün ve o şeyin acaibliğini izhardır. Güya ayet der ki: Rezil münafık'ın bir insan olması ne kadar aciptir. Zira insan mükerremdir; onun şe'ni şunun gibi hissetin, alçaklığın derekesine düşmek değildir. Evet, münafıklık insana yakışmaz.

===Sual 34===

Eğer desen: Ayet, ne için {{Arabi|نَاسِ}} kelimesini {{Arabi|مَنْ}} den önce zikretmiş? (Yani, niçin "insan"ı başa almış?)

Cevaben sana denilir ki: "Taaccüb" inşasının şe'ni "Sadaret"tir, ön doğuştur. Aynı zamanda mübtedâ sıfatı üzerinde nazarın temerküz etmiş olmasıdır ki, asıl olarak garaz ve maksadın merci' ve menatı da bu hususdur. Aksi halde nazar durup bekleyecek, sonra Habere geçebilecektir.

Hem sonra, {{Arabi|النّٰاسِ}} tarzındaki ünvandan bazı letaifler de tereşşüh edip dışarı sızmaktadır.

İşte Birincisi: Münafıkları "insanlar" umumîyeti içerisinde göstererek şahsen ta'yin etmemesi ve açığa çıkarıp ta rüsvay etmemesi, belki {{Arabi|النّٰاسِ}} ünvanı altında setredip, gizlemesi mühim bir hikmet içindir. Bu hikmet ise, şunu îma ediyor ki: Peygamberin (A.S.M.) siyaset ve idaresinde en münasip düşen vaziyet, onları setretmek ve perdeyi yüzlerinden kaldırıp açmamaktadır. Zira eğer onları şahsen teşhis ve tayin edip izhar etmiş olsa idi, mü'minler dahi -kendi haklarında- vesveseye kapılabililerdi.<ref>Hazret-i Üstadın yani Nur müellifinin İşarat-ül İ'caz Türkçe tercümesini yeni harfle ilk olarak tab' ve neşrettirirken, içindeki münafıklar bahsinı çıkarttırıp neşrettirmemesi, bu hikmetten nâşî? olabilir diye düşünüyoruz. Mütercim</ref> Çünki, nefsin hile ve desiselerinden emin olunmaz. Vesvese ise korkuya, korku da riyaya, riya ise nifaka müncer olabilir, sürükliyebilirdi.

Hem eğer münafıkları ta'yin ederek, insanların içersinde pis ve rezil olarak göstermiş olsaydı, denebilirdi ki; peygamber tereddüd içersindedir, etba'ına vusûk ve itimadı yoktur. Hem bununla beraber, fesadın az bir bölümü de olsa; hicap perde altında kalırsa, yavaş yavaş sönmeye yüz tutar. Sahibi de o perde altında ve gizlilik arksında kendini kurtarmaya çalışır. Ama eğer perde yırtılıp kalksa; Hadis-i Şerifte {{Arabi|اِذَاَ لَمْ تَسْتَحِ فَافْعَلْ مَا شِئْتَ}} <ref>Bu Hadis'in me'hazları için bak: R.N.K 2. baskı, sh: 812 Sıra No: 836 Mütercim</ref> hükmüne binaen, (Yani: Haya etmediğin zaman, istediğini yap!) o münafık "madem öyledir, ne olursa olsun" diyecek ve çekinmeden pisliği yaymaya başlayacaktır.

İkincisi: {{Arabi|النّٰاسِ}} ile ta'bir ve ifade edilmesinde işaret eder ki; nifak'ın insanlığa çok münafi olan bir çok sıfatlarından kat-ı nazar, bunlardan en umumîsi olan insaniyet sıfatı dahi ona münafidir, zıddır. Zira, insan mükerremdir; bu rezalet onun şanına yakışmaz.

Üçüncüsü: {{Arabi|النّٰاسِ}} kelimesinin bir remzi de; nifak yalnız bir taifeye veya insanların bir tabakasına mahsus olan bir şey değildir, belki insan nev'i içerisinde -hangi taife olursa olsun- nifakın bulunabileceğine işarettir.

Dördüncüsü: {{Arabi|النّٰاسِ}} şunu da telvih eder ki; nifak, insan olan her kesin şeref ve haysiyetini ihlal eden rezil bir haldir. Öyle ise, her kesin gazab, öfke ve hiddeti nifakın aleyhinde harekete geçmesi gerekmekte ve bütün insanların onu tahdid altında bulundurmağa teveccüh eylemesi lazım gelmektedir, ta ki, o zehir yayılma isti'dadını göstermesin. Nasıl ki bazen bir taifenin, bir cemaatin şeref ve hasiyetlerini haleldar eden bir ferdinin yaptığı şenaat ve kötü bir fiili, bütün o taife veya cemaatın gazab ve hiddetini heyecana getirdiği gibi...

Şimdi {{Arabi|مَنْ يَقُولُ اٰمَنَّا}} ya geçiyoruz.

===Sual 35===

Eğer desen: Neden ayet {{Arabi|يَقوُلُ}} diye müfred siğasını kullanmış, {{Arabi|يَقُولُونَ}} dememiş?.. Lâkin {{Arabi|اٰمَنّٰا}} yı ise, cem' yapmış?. Halbuki ikisinin de mercii birdir. Yani {{Arabi|نَاسِ}} dir?..

Cevaben sana denilir ki: Bunda latif bir zarafete işaret vardır. O da şudur ki; buradaki mütekellim-i maal-ğayr'ın bir mütekellim-i vahde olduğunu izhar etmek içindir. Demek ki, burada {{Arabi|يَقوُلُ}} lafzı, sadece telaffuzda bir mütekellim-i vahdedir. {{Arabi|اٰمَنّٰا}} ise, hükümde mütekellim-i maalğayr olduğundan, aynen telaffuz edilmiştir. Sonra, bu {{Arabi|اٰمَنّٰا}} cem'i, münafıkların davalarından hikaye olduğu için; hikayenin suret ve şeklinde ise, hikaye edilenin {{Arabi|اٰمَنّٰا}} diye olan sözü iki vecihle reddedildiğine işaret olduğu gibi; hikaye edicinin hikayesi iki cihetle kuvvetlendiğine de işaret vardır. Zira ayet, {{Arabi|يَقوُلُ}} maddesiyle remzeder ki; onların sözleri, itikadlı olan fiillerinden gelen bir söz değidir. Belki de o sözü kalbleri ile değil, sadece ağızlarıyla konuşuyorlar. Hem yine {{Arabi|يَقوُلُ}} siğasıyla îma eder ki; onların durmadan kendilerini müdafaa etmeleri ve iddiakârlıkta bulunmaları vicdanî bir müharrikten değil, insanlara müraîlik yapmalarındandır.

Amma mazî siğasıyla {{Arabi|اٰمَنّٰا}} ile dava ettikleri şeyde, kendilerinden şöyle bir îma gelmektedir ki: "Bizler ehl-i kitap cemaatleri zaten evvelce iman etmişizdir; şimdi nasıl etmeyeceğiz?..

Hem {{Arabi|اٰمَنّٰا}} daki {{Arabi|نا}} lafzında da (yani "bizler") yine kendilerinden sezilip gelen bir îma vardır ki; lisan-ı halleri der: "Bizler hizipleşmiş, ayrı grup olarak teşekkül etmiş bir cemaatiz; tekzip eden ve edilen her hangi bir ferd gibi değiliz.

Amma {{Arabi|بِاللّٰهِ وَ بِالْيَوْمِ الْاٰخِرِ}} cümlesi ise, bil ki: Tenzilin üslubu, hikaye edeni, ya da hikaye edeceği şeyin mealini, ya da sözünün hülasasını ele alarak, içinde tasarruf etme hakkına sahiptir.

İşte birinci hale göre: Onlar imanın rükünlerinden ilkini ve sonrakini zikrettiler. Tâ ki, (İlki Allah'a iman, Ahirete iman) kuvvetliyi izhar ile sadakatlarını(!) ibraz eylesinler. Çünki, onlardan kabul edilebilecek en yakın olanı o iki rükün olduğu içindir. Hem birbirine yakınlıkları olduğu halde, {{Arabi|بِاللّٰهِ}} ile {{Arabi|وَ بِالْيَوْمِ الْاٰخِرِ}} deki {{Arabi|بِ}} yi tekrar ederek, iman erkanının silsilesine işaret etmek istediler.

İkinci hale göre ise: O söz, Allahın kelamı olması hasebiyle; imanın yalnız iki kutbunun (Allah'a iman, sonraki de ahirete iman) zikrinde şöyle bir işaret vardır ki: Onların bu kuvvetli olan iki kutba iman ettiklerini iddia etmeleri de, iman değildir. Zira, bu iki kutb-u imanîye olan imanları, istenilen vecihte gerçek bir iman değildir. Hem بِ yi iki defa tekrar etmekteki sebep, hakikî iman ile, onların imanları arasıda olan tefavütü, yani hakikî imandan uzaklığı göstermek içindir. Zira, Allah'a iman demek, onun şeksiz varlığı ve birliğine iman demektir. Keza, Ahiret gününe iman demek, -az üst tarafta geçtiği üzere- onun hakikatına ve bila şüphe geleceğine iman demektir.

{{Arabi|وَ مَا هُمْ بِمُؤْمِنٖينَ}} ye gelince, (mealen manası: Onlar iman etmiş değiller)

===Sual 36===

Eğer desen: Neden Kur'an, ayetin arasında geçen {{Arabi|اٰمَنّا}} lafzına daha çok benzeyen {{Arabi|وَمَا اٰمَنُوا}} yi kullanmadı?

Cevaben sana denilir: Tâ ki, sureta bir tenakuzun varlığı tevehhüm edilmiş olmasın. Hem ta ki, {{Arabi|اٰمَنّا}} nın zatına (kendisine) bir tekzip rücû' etmiş olmasın. Çünki {{Arabi|اٰمَنّا}} nın zahir inşaiyeti hasebiyle tekzip edilmekten men' olunma hali vardır. Belki tâ, nefy ve tekzib, {{Arabi|اٰمَنّا}} dan müstefad olan zımnî cümleye rucu' etsin. Zımnî cümle de şudur: {{Arabi|فَنَحْنُ مُؤْمِنُونَ}} (Bizler zaten iman etmişizdir.)

Ayrıca, {{Arabi|وَ مَا هُمْ بِمُؤْمِنٖينَ}} yi ismî cümle ile zikretmesinde, onlardan imanın nefyi, yokluğu devamlı olduğuna delalet etmek içindir.