En'am (Hayvanat)

En'am hakkındaki tüm maddeler için En'am (Tavzih) sayfasına bakın

En'am Arapça’da “deve, sığır ve koyun gibi evcil hayvanlar, ceylan, geyik ve benzeri yabani hayvanlar ve bir takım binek hayvanları” mânasında kullanılmaktadır. Bu kelime En'am suresinin bazı âyetlerinde (136, 138 ve 139) geçer ve Arapların, kurban edilen hayvanlarla ilgili birtakım gelenekleri kınandığı için içinde geçtiği sure bu ismi almıştır. Cahiliye devrinde Araplar bazı deve ve koyunların et ve sütlerini kendi istediklerinden başkalarına haram kılmışlar ve bazı develere binilmesini yasaklamışlardı. Bir kısım hayvanları keserken de Allah'ın adını değil putların adını anıyorlardı. Bazen erkek bazen dişi hayvanları, bazen bunların yavrularını haram sayarlardı. Kur'an'da en'am "koyundan iki, keçiden iki, deveden iki ve sığırdan iki olmak üzere toplam dört çift/sekiz eş" olarak zikredilip bu sekiz sınıfın ve yavrularının helal olduğunu bildirilir ve Arapların bu davranışlarının yanlış olduğunu ortaya konulur.

Bediüzzaman ayette bu sekiz nev' hayvanat-ı mübarekenin "yaratıldığının" değil (Kur'an'da demir için de ifade edildiği gibi) "indirildiğinin" söylendiğini hatırlatarak bu hayvanların güya Cennetten ni'met olarak indirildiğini söyler. Bu hayvanlar için kullanılan "En'am" kelimesinin "ni'met" kelimesi kökünden geldiğini hatırlatarak bu mübarek hayvanların tecessüm etmiş ni'met olduğunu söyler. Güya bu mübarek hayvanların içinde zarar bulunan dünya hayvanları olmayıp bilakis manevî bir Cennet'in hayvanları gibi faydalı ve zararsız olduklarından ayette yukarıdan yani rahmet hazinesinden indirilmiştir, diye ifade edildiğini belirtir.

Bilgiler

Diğer Adı:

Risale-i Nur'da Nerede ve Nasıl Bahsedildiği

Sekiz Nev' Hayvanat-ı Mübareke Cennetten Ni'met Olarak İndirilmiş

ﺑِﺴْﻢِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺍﻟﺮَّﺣْﻤَﻦِ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢِ

ﻭَﺍَﻧْﺰَﻝَ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻦَ ﺍْﻟﺎََﻧْﻌَﺎﻡِ ﺛَﻤَﺎﻧِﻴَﺔَ ﺍَﺯْﻭَﺍﺝٍ ﻳَﺨْﻠُﻘُﻜُﻢْ ﻓِﻰ ﺑُﻄُﻮﻥِ ﺍُﻣَّﻬَﺎﺗِﻜُﻢ ﺧَﻠْﻘًﺎ ﻣِﻦْ ﺑَﻌْﺪِ ﺧَﻠْﻖٍ ﻓِﻰ ﻇُﻠُﻤَﺎﺕٍ ﺛَﻠﺎَﺙٍ

Âyeti

ﻭَﺍَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎ ﺍﻟْﺤَﺪِﻳﺪَ âyetinde beyan ettiğimiz nüktenin aynını tazammun edip, hem onu teyid ediyor, hem onunla teeyyüd ediyor.

Evet Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan Sure-i Zümer'de ﻭَﺧَﻠَﻖَ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻦَ ﺍْﻟﺎََﻧْﻌَﺎﻡِ ﺛَﻤَﺎﻧِﻴَﺔَ ﺍَﺯْﻭَﺍﺝٍ demeyip ﻭَﺍَﻧْﺰَﻝَ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻦَ ﺍْﻟﺎََﻧْﻌَﺎﻡِ ﺛَﻤَﺎﻧِﻴَﺔَ ﺍَﺯْﻭَﺍﺝٍ demesiyle ifade ediyor ki; "Sekiz nev' hayvanat-ı mübarekeyi size hazine-i rahmetinden, güya Cennet'ten nimet olarak indirilmiş, gönderilmiş." Çünki o mübarek hayvanlar, bütün cihetleriyle, bütün beşere nimet olduğundan; saçından bedevilere seyyar haneler, elbiseler, etinden güzel yemekler, sütünden güzel, leziz taamlar ve derilerinden pabuçlar ve saire, hattâ gübreleri mezruatın erzakı ve insanların mahrukatı hükmünde olup, güya o mübarek hayvanlar tecessüm etmiş ayn-ı nimet ve rahmettirler.

Onun içindir ki, yağmura "rahmet" namı verildiği gibi, bu mübarek hayvanlara da "en'am" namı verilmiş. Güya rahmet tecessüm etmiş, yağmur olmuş; nimet de tecessüm etmiş, keçi, koyun, öküz ile manda ve deve şekillerini almış. Çendan cismanî maddeleri yerde halk olunuyor; fakat nimetiyet sıfatı ve rahîmiyet manası, maddesine tamamıyla galebe ettiğinden, ﺍَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎ tabiriyle, doğrudan doğruya bu mübarek hayvanları hazine-i rahmetin birer hediyesi olarak, Hâlık-ı Rahîm yüksek mertebe-i rahmetinden ve manevî, âlî Cennet'inden yeryüzüne indirmiş.

Evet nasılki bazan beş paralık bir maddede beş liralık bir san'at dercedilir. O zaman o şeyin maddesi nazara alınmıyor, san'at noktasında kıymet veriliyor. Sineğin küçücük maddesi ve içindeki pek büyük san'at-ı Rabbaniye gibi... Bazan beş liralık bir maddede beş kuruşluk bir san'at bulunur, o vakit hüküm maddenindir.

Aynen onun gibi, bazan cismanî bir maddede o kadar nimet ve rahmet manası bulunur ki, yüz defa maddesinden ziyade ehemmiyetli oluyor. Âdeta cismanî maddesi gizlenir; hüküm, nimetiyet cihetine bakar. İşte demirin pek azîm menafi'i ve çok semereleri onun maddî maddesini gizlediği gibi; mezkûr bu mübarek hayvanların dahi her cüz'ünde nimet bulunması, onların cismanî maddelerini güya nimete kalbettirmiş. Onun içindir ki, cismanî maddelerin hükmü nazara alınmadan, manevî sıfatları nazara alınmış, ﻭَﺍَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎ، ﻭَﺍَﻧْﺰَﻝَ tabir edilmiştir.

Evet ﻭَﺍَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎ، ﻭَﺍَﻧْﺰَﻝَ hakikat itibariyle sâbık nükteyi ifade ettikleri gibi, belâgat noktasında da ehemmiyetli bir manayı mu'cizane ifade ediyorlar. Şöyle ki:

Demir gayet sert fıtratıyla ve gizliliği ve derinliğiyle beraber, her yerde hazır bulunmak ve hamur gibi yumuşatmak hâsiyetini ihsan ettiğinden, herkes, her yerde, her işte kolayca elde etmesini ifade etmek için

ﺍَﻧْﺰَﻟْﻨَﺎ ﺍﻟْﺤَﺪِﻳﺪَ tabiriyle güya fıtrî ve semavî nimetler gibi, demir âletlerini yukarı bir tezgahtan indirip beşerin ellerine verilmiş gibi kolaylıkla elde ediliyor.

Hem hayvanat cinsinden, sivrisinekten tut, tâ yılan, akrep, kurt, arslana kadar insanlara zararlı vaziyetleriyle beraber; hayvanatın mühimlerinden olan koca manda ve öküz ve deve gibi büyük mahlukat gayet derece müsahhar, muti', hattâ zaîf bir çocuğa deve yularını verip itaat etmek manasını ifade için ﻭَﺍَﻧْﺰَﻝَ ﻟَﻜُﻢْ ﻣِﻦَ ﺍْﻟﺎَﻧْﻌَﺎﻡِ ﺛَﻤَﺎﻧِﻴَﺔَ tabiriyle, güya bu mübarek hayvanlar dünya hayvanları değil ki, içinde tevahhuş ve zarar bulunsun. Belki manevî bir Cennet'in hayvanları gibi menfaatdar, zararsızdırlar. Yukarıdan yani rahmet hazinesinden indirilmiştir, diye ifade ediyor. Muhtemeldir ki, bazı müfessirlerin bu hayvanlar hakkında "Cennet'ten indirilmiştir" dedikleri, bu manadan ileri gelmiştir. (Haşiye)

Kur'an-ı Hakîm'in bir harfi için bir sahife yazılsa, uzun olmuş denilmemeli. Çünki kelâmullahtır. Onun için ﺍَﻧْﺰَﻝَ tabiri için iki-üç sahife yazılmakla israf edilmiş olmaz. Bazan Kur'anın bir harfi, bir hazine-i maneviyenin anahtarı olur.

Said-ün Nursî

(Latif Nükteler)

---

Elâ ey câhil-i gafil! Zannediyor musun ki, şu semerat ve meyveleri bizim hususî hâcâtımıza lâyık bir surette hazırlayıp gönderen zat, bizleri görmesin, bilmesin?. Veyahut ellerimizin arasında ve evlerimiz ve diyarımız içinde bizim menfaatimiz, için bizlere behimî olan en'am ve sair hayvanatı serpip saçan ve bize müsahhar eden bir zat, bizi müşahede etmesin ve nazarı altında bulundurmasın, yüzbin def'a hâşâ ve kellâ!

(Zehre, Mesnevi-i N. (Badıllı))

İlgili Maddeler

• En'am Suresi: Arapların, kurban edilen hayvanlarla ilgili birtakım gelenekleri kınandığı için ismini verdiği sure.
• En'am 136, En'am 138 ve En'am 139: En'am suresinde bu kelimenin geçtiği ayetler.
• Zümer 6: En'am'ı 8 eş olarak belirten ayet.