Risale:Bakara 14-15: Münafıkların Müminlerle Alay Etmesi (İ.İ. Badıllı) sayfasının kaynağını görüntüle

==Cümle 1: Mü'minlerle karşılaştıklarında "İman ettik" dediler==

Amma üzerinde olduğumuz şu iki âyetten birincisinin tek tek bütün cümlelerinin heyetlerindeki nazm ve diziliş âhenklerinin yönü ise;

Bil ki وَ اِذَا لَقُوا الَّذِينَ اۤمَنُوا قَالُوۤا اۤمَنّاَ cümlesi (meali: Münafıklar mü'minlerle karşılaştıklarında: "Biz iman etmişiz" dediler, derler) Onların müdahene ve iki yüzlülükleri hakkında sevk-i kelam etmiştir. Evet, âyetin bu cümlesinin başındaki اِذَا kelimesi, münafıkların şu fiilleri; cezm, kararlılık ve bilerek yaptıklarına bir imadır. Yani ki; münafıklar mü'minlerle karşılaşma işini planlı, bilerek azmedip yapmışlardır. Zaten لَقُوا lafzı da, onların belli yollarda, herkesin görebileceği yerlerde mü'minlerle tesadüf edip karşılaşmak için amden hareket ettiklerini îma etmektedir.

Ve اَلْمُؤْمِنِينَ kelimesi yerine الَّذِينَ اۤمَنُوا cümlesi ihtiyar edilmesinde; münafıkların mü'minlerle birlikte iş ve ticaretlere mübaşeret ettiklerine ve her zaman temasları olduğuna işarettir. Hem de onların mü'minlerle olan temas ve bağlantıları iman sıfatı itibariyle olduğuna; (yani, onlar da kendilerini nifâk içinde mü'min göstermeleri) ayrıca, mü'minlerin birçok evsafı içerisinde medar-ı nazar olan yalnız iman sıfatları olduğuna da işaret eyler.

قَالُوۤا lafzı ise, onların iç mahiyetleri hakkında şöyle telvih eder ki; onlar kalblerinin içindekini çıkararak değil, sadece ağızlarıyla telaffuz ediyorlar. Hem onların قَالُوۤا ile ifade edilen sözleri; yalnız riya, yaltaklanma, töhmeti def ve mü'minlerden gelebilecek menfaatleri celbetmeğe ve ayrıca mü'minlerin hususî ve mühim sırlarına ıttıla' peyda etmeye bakan hırslarına da işaret etmektedir.

Hem makamın iktizasına göre, bir te'kid ve takviyeyi icap edip isterken, te'kidsiz tarzda (yani mesela, اِنَّنَا اۤمَنّاَ gibi bir te'kidi getirmeden) sadece, اۤمَنّاَ lafzıyla iktifa edilmesinde, hem bunu fiilî cümle olarak irad etmesinde şöyle bir işaret vermektedir ki; münafıkların kalblerinde teşvik edici bir hal ve tahrik edici bir aşk yoktur ki, sözlerinde şiddet, ciddiyet ve muhkemlik bulunsun. Hem yine te'kidin terkinde, kendi üzerlerindeki töhmeti def etmeyi şiddetle istediklerine de bir îma vardır. Güya lisan-ı halleri mü'minlere derler ki: "Sizin, bizim hakkımızdaki inkârınız ve şüphelenip kabulde tereddüdünüz yerinde bir iş değil; adem, yok menzilesinde bir davranıştır. Zira bizler töhmet altında bulundurulmağa müstehak kimseler değiliz.

Hem yine اۤمَنّاَ lafzındaki te'kidsizlikte şöyle bir remiz de vardır ki; münafıkların اۤمَنّاَ larında eğer te'kid bulunmuş olsa idi bile, yine de mü'minlerin yanında kendilerini revaçlandırmayacaktı. Keza, adem-i te'kidde şöyle bir lemh, yani ince ve hafif bir işaret bulunuyor ki; münafıkların yalanları üzerindeki şu ince ve zaif perde, şiddetli bir sarsıntı geçirirse, hemen yırtılacak ve parçalanacaktır.

Keza, cümlenin fiilîliği de şöyle bir işaret veriyor ki; münafıkların imanda sebat ve devamı da'va etmeleri mümkün değildir. Belki onların şu tasannu'lu, yapmacık imanlarındaki garaz ve maksadları, sadece mü'minlerin dünyevî bazı menfaatlerinde müşterek olmak; ve zâhirde iman etmiş görünerek, mü'minlerin içlerine hulul edip esrarlarına muttali olmaktır.