İsm-i Azam sayfasının kaynağını görüntüle

[[Kategori:Esma]]
[[Kategori:Mefhum]]
'''İsm-i A'zam''' Cenab-ı Allah’ın bütün isimlerini kendinde toplayan en  büyük ismidir.<ref name='a'>http://lugatim.com/s/%C4%B0S%C4%B0M</ref>  Bediüzzaman bir yerde Allah'ın en büyük isminin lafzullah (Allah ismi), daha sonra Rahman olduğunu; Haşr-i a’zamın ism-i a’zamın ve tüm isimlerin azami tecellisiyle olduğunu; Hz. Ali'nin ifadesiyle topluca Sekine de denilen Kuddüs, Adl, Hakem, Ferd, Hay ve Kayyum isimlerinin hepsinin birden veya her birinin İsm-i Azam olduğunu (yani her birinin 6 nurundan bir nuru olduğunu); Ehad isminin bu 6 ismin yedincisi olduğunu; İsm-i A'zamın herkes için bir olmadığını, belki ayrı ayrı olduğunu; İmam-ı Ali'nin ism-i a'zamının “Ferd, Hay, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddüs”, İmam-ı A’zam’ın “Hakem, Adl”, Gavs-ı A’zam’ın “Yâ Hay!” ve İmam-ı Rabbanî’nin “Kayyum” olduğunu; nazarında ism-i a’zamın gizli olup havassa bildirildiğini ama her ismin de a’zamî bir mertebesi olup o mertebenin ism-i a’zam hükmüne geçtiğini; Kur’an'ın ism-i a’zamdan ve her ismin a’zamlık mertebesinden geldiğini; Arş-ı A'zamın ism-i A'zama mazhar olduğunu;  ism-i a’zamın ism-i a’zamdan ve her ismin a’zamî mertebesinden tezahür ettiğini; her ismin bir mertebe-i a’zamı olduğunu ve Peygamberimizin bunlara mazhar olduğunu ve Kur'an'ın bunu ifade ettiğini; insanın ism-i a’zamın tecellisine ve her isimde bulunan ism-i a’zamlık mertebesinin tecellisine mazhar olduğunu; Ayet'el-kürsi'nin ([[Bakara 255]]) ism-i azama mazhar olduğunu; güneşin sekiz ism-i a’zamın bir sahife-i nuranisi olduğunu; [[Bakara 164]] ayetinin ism-i a’zamı gösteren gayet büyük bir pencere olduğunu; {{Arabi|لَا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَا شَرٖيكَ لَهُ}}... cümle-yi tevhidiyesinin bir sahih rivayette ism-i a'zam mertebesini taşıdığını; hayat sıfatının bütün sıfatların esası ve menbaı olduğunu ve ism-i a’zamın masdarı ve medarı olduğunu ve 1000 Besmele ve 1000 İhlas'ın ism-i a'zamın mufassalı olduğunu söyler. İbrahim Hakkı'nın “Cû’ ism-i a’zamdır.” cümlesinin manasını soran bir talebesine ism-i Rahman çoklara nisbeten ism-i a’zam vazifesini gördüğünden manevî ve maddî cû’ ve açlığın o ism-i a’zamın vesile-i vusulü olduğuna işareten mecazî olarak Cû’ ism-i a’zamdır yani bir ism-i a’zama bir vesiledir, denilebileceğini söyler. Bir hadiste Cenab-ı Allah'ın, kendisine ism-i a‘zamı anılarak edilen duaları kabul ettiği geçer.<ref name='b'>https://islamansiklopedisi.org.tr/ism-i-azam</ref> 

==Risale-i Nur'da Nerede ve Nasıl Bahsedildiği==

''Bediüzzaman'ın ifadesiyle İsm-i A'zamı taşıyan 6 isim olan Kuddüs, Adl, Hakem, Ferd, Hay ve Kayyum isimlerine dair [[Risale: 30. Lem'a|30. Lem'a]] isimli ayrı uzun bir risale vardır.''

''Yine bu 6 isme yedinci olarak Ehad ismine dair [[Risale: 2. Şuâ|2. Şuâ]] isimli ayrı bir risale mevcuttur.''

===30. Lem'a'daki Bahisler===

Otuzuncu Lem’a

Otuz Birinci Mektup’un Otuzuncu Lem’a’sı

ve

Eskişehir Hapishanesinin bir meyvesi

Altı nüktedir.

Denizli Medrese-i Yusufiyesinin bir ders-i a’zamı Meyve Risalesi olduğu ve Afyon Medrese-i Yusufiyesinin kıymettar bir ders-i ekmeli El-Hüccetü’z-Zehra olması gibi Eskişehir Medrese-i Yusufiyesinin gayet kuvvetli bir ders-i a’zamı da [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]] taşıyan altı ismin altı nüktesini beyan eden bu Otuzuncu Lem’a’dır.

[[İsm-i Azam|İsm-i a’zamdan]] Hayy-ı Kayyum’a dair parçada pek derin ve geniş meseleleri herkes birden bilemez ve zevk etmez, fakat hissesiz de kalmaz.

====Birinci Nükte (Kuddüs)====

İsm-i Kuddüs’ün bir nüktesine dairdir.

(Bu Kuddüs Nüktesi, Otuzuncu Söz’ün Zeylinin Zeyli olması münasiptir.)

[[Risale:30. Lem'a (Ayet-Hadis Mealleri)#1|{{Arabi|بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ}}]]

[[Zariyat 48|{{Arabi|وَالْاَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ}}]]

âyetinin bir nüktesi ve bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] veyahut ism-i a’zamın altı nurundan bir nuru olan Kuddüs isminin bir cilvesi şaban-ı şerifin âhirinde, Eskişehir Hapishanesinde bana göründü. Hem mevcudiyet-i İlahiyeyi kemal-i zuhurla hem vahdet-i Rabbaniyeyi kemal-i vuzuhla gösterdi.

...

İşte bu tek fiil, yani bir tek hakikat olan tanzif; ism-i Kuddüs gibi bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zamdan]], kâinatın daire-i a’zamında görünen bir cilve-i a’zamdır ki doğrudan doğruya mevcudiyet-i Rabbaniyeyi ve vahdaniyet-i İlahiyeyi esma-i hüsnasıyla beraber, güneş gibi geniş ve dürbün gibi olan gözlere gösterir.

...

====İkinci Nükte (Adl)====

[[Hicr 21|{{Arabi|وَ اِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلَّا عِنْدَنَا خَزَٓائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُٓ اِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ}}]]

âyetinin bir nüktesi ve bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zam veyahut ism-i a’zamın altı nurundan bir nuru]] olan Adl isminin bir cilvesi, Birinci Nükte gibi Eskişehir Hapishanesinde uzaktan uzağa göründü.

...

====Üçüncü Nükte (Hakem)====

[[Nahl 125|{{Arabi|اُدْعُ اِلٰى سَبٖيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ}}]] âyetinin bir nüktesi ve [[İsm-i Azam|bir ism-i a’zam veya ism-i a’zamın altı nurundan bir nuru]] olan ism-i Hakem’in bir cilvesi ramazan-ı şerifte Eskişehir Hapishanesinde görüldü.

...

====Dördüncü Nükte (Ferd)====

[[Risale:30. Lem'a (Ayet-Hadis Mealleri)#5|{{Arabi|بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ}}]]

[[İhlas 1|{{Arabi|قُلْ هُوَ اللّٰهُ اَحَدٌ}}]]

âyetinin bir nüktesi ve Vâhid ve Ehad isimlerini tazammun eden bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zam veya ism-i a’zamın altı nurundan bir nuru]] olan Ferd isminin bir cilvesi, şevval-i şerifte Eskişehir Hapishanesinde bana göründü. O cilve-i a’zamın tafsilatını Risale-i Nur’a havale edip burada muhtasar yedi işaretle ism-i Ferd’in tecelli-i a’zamıyla gösterdiği tevhid-i hakikiyi, gayet muhtasar beyan edeceğiz.

Birinci İşaret

Ferd [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]], a’zamî bir tecelli ile kâinatın heyet-i mecmuasına ve her bir nevine ve her bir ferdine birer sikke-i tevhid, birer hâtem-i vahdaniyet koyduğunu, Yirmi İkinci Söz ile Otuz Üçüncü Mektup tafsilen göstermişlerdir.

...

İşte bu üç nokta gibi çok noktalar var, kat’î bir surette ispat ederler ki şahsiyet-i maneviye-i Muhammediye (asm), kâinatın manevî bir güneşi olduğu gibi, bu kâinat denilen Kur’an-ı Kebir’in âyet-i kübrası ve o Furkan-ı A’zam’ın [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]] ve ism-i Ferd’in cilve-i a’zamının bir âyinesidir.

...

====Beşinci Nükte (Hay)====

[[Risale:30. Lem'a (Ayet-Hadis Mealleri)#7|{{Arabi|بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ}}]]

[[Rum 50|{{Arabi|فَانْظُرْ اِلٰٓى اٰثَارِ رَحْمَتِ اللّٰهِ كَيْفَ يُحْيِى الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذٰلِكَ لَمُحْيِى الْمَوْتٰى وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖيرٌ}}]]

âyet-i azîmenin ve

[[Bakara 255|{{Arabi|اَللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ لَا تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ}}]]

âyet-i azîmin birer nüktesi ile [[İsm-i Azam|ism-i a’zam veyahut ism-i a’zamın iki ziyasından bir ziyası veya altı nurundan bir nuru]] olan ism-i Hayy’ın bir cilvesi, şevval-i şerifte, Eskişehir Hapishanesinde uzaktan uzağa aklıma göründü. Vaktinde kaydedilmedi ve çabuk o kudsî kuşu avlayamadık. Tebâud ettikten sonra hiç olmazsa bazı remizlerle o hakikat-i ekberin ve nur-u a’zamın bazı şuâlarını muhtasaran göstereceğiz.

...

İşte, hayatın bu mezkûr yirmi dokuz ehemmiyetli ve kıymettar hâssalarını ve ulvi ve umumî vazifelerini nazara al. Sonra bak, Muhyî isminin arkasında ism-i Hayy’ın azametini gör. Ve hayatın bu azametli hâssaları ve meyveleri noktasından, ism-i Hay nasıl bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] olduğunu bil.

...

[[İsm-i Azam|İsm-i a’zam]] herkes için bir olmaz, belki ayrı ayrı oluyor.

Mesela, İmam-ı Ali radıyallahu anhın hakkında; “Ferd, Hay, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddüs” altı isimdir. Ve İmam-ı A’zam’ın ism-i a’zamı “Hakem, Adl” iki isimdir. Ve Gavs-ı A’zam’ın ism-i a’zamı “Yâ Hay!”dır. Ve İmam-ı Rabbanî’nin ism-i a’zamı “Kayyum” ve hâkeza… Pek çok zatlar daha başka isimleri, ism-i a’zam görmüşlerdir.

...

====Altıncı Nükte (Kayyum)====

İsm-i Kayyum’a bakar.

İsm-i Hayy’ın bir hülâsası, Nur Çeşmesi’nin bir zeyli olmuş; bu ism-i Kayyum dahi Otuzuncu Söz’ün zeyli olması münasip görüldü.

İ’tizar: Bu çok ehemmiyetli meseleler ve çok derin ve geniş ism-i Kayyum’un cilve-i a’zamı, hem muntazaman değil belki ayrı ayrı lem’alar tarzında kalbe hutur ettiğinden hem gayet müşevveş ve acele ve tetkiksiz müsvedde halinde kaldığından elbette tabirat ve ifadelerde çok noksanlar, intizamsızlıklar bulunacaktır. Meselelerin güzelliklerine benim kusurlarımı bağışlamalısınız.

İhtar: [[İsm-i Azam|İsm-i a’zama]] ait nükteler, a’zamî bir surette geniş, hem gayet derin olduğundan hususan ism-i Kayyum’a ait meseleler ve bilhassa Birinci Şuâ’ı (Hâşiye<ref>Bu risaleyi okuyan eğer mütefennin değilse, Birinci Şuâ’yı okumasın veya âhirde okusun; ikinciden başlasın.</ref>) maddiyyunlara baktığı için, daha ziyade derin gittiğinden elbette her adam her meseleyi her cihette anlamaz. Fakat herkes her meseleden bir derece hisse alabilir. “Bir şey bütün elde edilmezse bütün bütün elden kaçırılmaz.” kaidesiyle, “Bu manevî bahçenin bütün meyvelerini koparamıyorum.” diye vazgeçmek kâr-ı akıl değildir. İnsan ne kadar koparsa o kadar kârdır.

İsm-i a’zama ait meselelerin ihata edilmeyecek derecede genişleri olduğu gibi akıl görmeyecek derecede inceleri de vardır. Hususan ism-i Hay ve Kayyum’a ve bilhassa hayatın iman erkânına karşı remizlerine ve bilhassa kaza ve kader rüknüne hayatın işaretine ve ism-i Kayyum’un Birinci Şuâ’ına herkesin fikri yetişmez fakat hissesiz de kalmaz; belki herhalde imanını kuvvetlendirir.

Saadet-i ebediyenin anahtarı olan imanın kuvvetleşmesi ehemmiyeti çok azîmdir. İmanın bir zerre kadar kuvveti ziyade olması, bir hazinedir. İmam-ı Rabbanî Ahmed-i Farukî diyor ki: “Bir küçük mesele-i imaniyenin inkişafı, benim nazarımda yüzler ezvak ve kerametlere müreccahtır.”

[[Risale:30. Lem'a (Ayet-Hadis Mealleri)#9|{{Arabi|بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ}}]]

[[Yasin 83|{{Arabi|بِيَدِهٖ مَلَكُوتُ كُلِّ شَىْءٍ}}]]

[[Zümer 63|{{Arabi|لَهُ مَقَالٖيدُ السَّمٰوَاتِ وَ الْاَرْضِ}}]]

[[Hicr 21|{{Arabi|وَ اِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلَّا عِنْدَنَا خَزَٓائِنُهُ}}]]

[[Hud 56|{{Arabi|مَا مِنْ دَٓابَّةٍ اِلَّا هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا}}]]

gibi kayyumiyet-i İlahiyeye işaret eden âyetlerin bir nüktesi ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zam veyahut ism-i a’zamın iki ziyasından ikinci ziyası veyahut ism-i a’zamın altı nurundan altıncı nuru]] olan Kayyum isminin bir cilve-i a’zamı, zilkade ayında aklıma göründü. Eskişehir Hapishanesindeki müsaadesizliğim cihetiyle o nur-u a’zamı elbette tamamıyla beyan edemeyeceğim, fakat Hazret-i İmam-ı Ali (ra), Kaside-i Ercuze’sinde “Sekine” nam-ı âlîsiyle beyan ettiği ism-i a’zam ve Celcelutiye’sinde pek muhteşem isimlerle ism-i a’zam içinde bulunan o altı ismi en a’zam, en ehemmiyetli tuttuğu için ve onların bahsi içinde kerametkârane bize teselli verdiği için bu ism-i Kayyum’a dahi evvelki beş esma gibi hiç olmazsa muhtasar bir surette beş şuâ ile o nur-u a’zama işaret edeceğiz.

...

Bir hülâsatü’l-hülâsa: (Hâşiye<ref>Otuzuncu Lem’a’nın altı risaleciğinin esası ve mevzuu ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] sırrını taşıyan altı mukaddes isimlerin gayet kısa bir hülâsalarıdır.</ref>) İsm-i a’zamın altı ismi, ziyadaki yedi renk gibi imtizaç ederek teşkil ettikleri ziya-yı kudsiyeye bakmak için bir hülâsanın zikri münasiptir. Şöyle ki:

Bütün kâinatın mevcudatını böyle durduran, beka ve kıyam veren ism-i Kayyum’un bu cilve-i a’zamının arkasından bak: İsm-i Hayy’ın cilve-i a’zamı, o bütün mevcudat-ı zîhayatı cilvesiyle şulelendirmiş, kâinatı nurlandırmış, bütün zîhayat mevcudatı cilvesiyle yaldızlıyor.

Şimdi bak: İsm-i Hayy’ın arkasında ism-i Ferd’in cilve-i a’zamı, bütün kâinatı envaıyla, eczasıyla bir vahdet içine alıyor; her şeyin alnına bir sikke-i vahdet koyuyor; her şeyin yüzüne bir hâtem-i ehadiyet basıyor; nihayetsiz ve hadsiz dillerle cilvesini ilan ettiriyor.

Şimdi ism-i Ferd’in arkasından ism-i Hakem’in cilve-i a’zamına bak ki yıldızlardan zerrelere kadar, hayalin iki dürbünüyle temaşa ettiğimiz mevcudatın her birisini, cüz’î olsun, küllî olsun, en büyük daireden en küçük daireye kadar, her birine lâyık ve münasip olarak meyvedar bir nizam ve hikmetli bir intizam ve semeredar bir insicam içine almış, bütün mevcudatı süslendirmiş, yaldızlandırmış.

Sonra ism-i Hakem’in cilve-i a’zamı arkasından bak ki ism-i Adl’in cilve-i a’zamıyla (İkinci Nükte’de izah edildiği vechile) bütün kâinatı mevcudatıyla, faaliyet-i daime içinde öyle hayret-engiz mizanlarla, ölçülerle, tartılarla idare eder ki ecram-ı semaviyeden biri, bir saniye de muvazenesini kaybetse yani ism-i Adl’in cilvesi altından çıksa yıldızlar içinde bir herc ü merce, bir kıyamet kopmasına sebebiyet verecek. İşte bütün mevcudatın daire-i a’zamı, Kehkeşan’dan yani Samanyolu tabir edilen mıntıka-i kübradan tut, tâ kan içindeki küreyvat-ı hamra ve beyzanın daire-i hareketlerine kadar her bir dairesini, her bir mevcudunu hassas bir mizan, bir ölçü ile biçilmiş bir şekil ve bir vaziyetle baştan başa yıldızlar ordusundan tâ zerreler ordusuna kadar bütün mevcudatın “Emr-i kün feyekûn”den gelen emirlere kemal-i musahhariyetle itaat ettiklerini gösteriyor.

Şimdi ism-i Adl’in cilve-i a’zamı arkasından (Birinci Nükte’de izah edildiği gibi) ism-i Kuddüs’ün cilve-i a’zamına bak ki kâinatın bütün mevcudatını öyle temiz, pâk, safi, güzel, süslü, berrak yapar gösterir ki bütün kâinata ve bütün mevcudata Cemil-i Mutlak’ın hadsiz derecede cemal-i zatîsine lâyık ve nihayetsiz güzel olan esma-i hüsnasına münasip olacak güzel âyineler şeklini vermiştir.

Elhasıl: İsm-i a’zamın bu altı ismi ve altı nuru, kâinatı ve mevcudatı ayrı ayrı güzel renklerde, çeşit çeşit nakışlarda, başka başka ziynetlerde bulunan yaldızlı perdeler içinde mevcudatı sarmıştır.

([[Risale:30._Lem%27a|30. Lem'a]])

===Ehad İsmi ve İsm-i A'zam===

[[İhlas 1|{{Arabi|اَللهُ اَحَدٌ}}]] [[İsm-i Azam|ism-i a’zamına]] dair yedinci nükte-i a’zam

ve altı ism-i a’zamın altı nüktesinin yedincisi

İHTAR

Bu risale benim nazarımda çok mühimdir. Çünkü içinde çok mühim ve ince olan esrar-ı imaniye inkişaf ediyor. Bu risaleyi anlayarak okuyan adam imanını kurtarır inşâallah. Maatteessüf ben burada kimse ile görüşemediğimden kendime tebyiz edip yazdıramadım. Bu risalenin kıymetini anlamak istersen başta bulunan İkinci ve Üçüncü Meyve’yi ve âhirdeki hâtimeyi ve hâtimeden iki sahife evvelki meseleyi evvelce dikkatle okuduktan sonra, tamamını teenni ile mütalaa eyle.

Altı ism-i a’zamın altı nüktelerinin [[İhlas 1|{{Arabi|اَللهُ اَحَدٌ}}]] e dair yedinci nükte-i a’zamıdır

([[Risale:2._Şuâ#.C4.B0kinci_.C5.9Eu.C3.A2|2. Şua]])

===İsm-i A'zamın Gizli Olması===

Mektubunda [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]] sual ediyorsun. İsm-i a’zam gizlidir. Ömürde ecel, ramazanda Leyle-i Kadir gibi esmada ism-i a’zamın istitarı mühim hikmeti var. Kendi nokta-i nazarımda hakiki ism-i a’zam gizlidir, havassa bildirilir. Fakat her ismin de a’zamî bir mertebesi var ki o mertebe ism-i a’zam hükmüne geçiyor. Evliyaların ism-i a’zamı ayrı ayrı bulması bu sırdandır. Hazret-i Ali’nin (ra) Ercuze namında bir kasidesi Mecmuatü’l-Ahzab’da var. İsm-i a’zamı altı isimde zikrediyor. İmam-ı Gazalî onu Cünnetü’l-Esma namındaki risalesinde, Hazret-i Ali’nin zikrettiği ve ism-i a’zamın muhiti olan o esma-i sitteyi şerh ve hâssalarını beyan etmiştir. O altı isim de {{Arabi|فَرْدٌ ۞ حَىٌّ ۞ قَيُّومٌ ۞ حَكَمٌ ۞ عَدْلٌ ۞ قُدُّوسٌ}} dür.

([[Risale:Mektubat%27ın_Üçüncü_Kısmı_(2)_(Barla)#19._Par.C3.A7a|Barla L.]])
----
Kaziye-i mutlaka bâzan külliye ve kaziye-i vaktiye-i münteşire bâzan daime suretinde görünür. Halbuki bir ferd, bir zamanda hükme mazhar olsa, kaziyenin mantıkan sıdkına kâfidir. Ehemmiyetli bir kemmiyet olsa, örfen dahi doğrudur. Nasılki her mahiyette bazı hârikulâde efrad veya o nev'in nihayet derecede tekemmül etmiş bir ferdi veya her ferd için acib şeraite câmi' hârika bir zaman bulunur ki; sair efrad ve ezmine o ferde veya o zamana nisbeten, zerreler kadar... küçücük balıklar Balina balığına nisbeti gibidir.

Bu sırra binaen: Cümle-i ûlâ çendan zahiren külliye ise, fakat daime değildir. Fakat beşere katlin zaman cihetiyle en müdhiş ferdini nazara vaz'ediyor.Öyle zaman olur ki, bir kelime bir orduyu batırır; bir gülle otuz milyonun mahvına sebeb olur. Nasılki oldu da... Öyle şerait tahtında olur ki, küçük bir hareket insanı a'lâ-yı illiyyîne çıkarır. Öyle hal olur ki; küçük bir fiil, insanı esfel-i safilîne indirir.

Böyle kaziye-i mutlakada veya münteşire-i zamaniyede böyle haller, büyük bir nükte için nazara alınır. Böyle acib ferdler ve acib zamanlar ve haller mutlak, mübhem bırakılır.

Meselâ: İnsanlarda "Veli", cum'ada "dakika-i icabe", Ramazanda "Leyle-i kadir", esma-ül hüsnada "[[İsm-i Azam|İsm-i a'zam]]", ömürde "ecel" meçhul kaldıkça; sair efrad dahi kıymetdar kalır, ehemmiyet verilir.

Taayyün ettikçe, sairleri rağbetten düşer. Yirmi sene mübhem bir ömür, nihayeti muayyen bin seneye müreccahtır. Zîrâ vehim, ebediyete ihtimal verdiğinden, mübhemde nefsi kandırır. Muayyende ise, yarısı geçtikten sonra, darağacına tedricen takarrüb gibidir.

([[Risale:Sünuhat_(Asar-ı_Bediiyye)#7._Par.C3.A7a|Sünuhat]])
----
Meziyetin Varsa Hafa Türabında Kalsın; Tâ Neşvünema Bulsun

Ey zîhassa-i meşhure! Taayyünle zulmetme, ger perde-i hafanın altında sen kalırsan, ihvanına verirsin ihsan ve bereketi.

Herbir ihvanın altında sen çıkması, hem de o sen olması imkân ve ihtimali, herbirine celbeder bir nazar-ı hürmeti.

Eğer taayyün edip perde altından çıksan, mükerrem iken altında; üstünde zalim olursun. Güneş iken orada; burada gölge edersin.

İhvanını düşürttürüp hem nazar-ı hürmetten. Demek taayyün ve teşahhus, zalim birer emirdir, sahih doğru böyle ise, hem de böyle görürsün.

Nerede kaldı yalancı tasannu' ve riya ile kesb-i teşahhus-u şöhret? İşte bir sırr-ı azîm ki hikmet-i İlahî, hem o nizam-ı ahsen;

Bir ferd-i fevkalâde, kendi nev'i içinde setr ile perde çeker, bununla kıymet verdirir, hem de eder müstahsen.

İşte sana misali: İnsan içinde veli, ömür içinde ecel, olmuş meçhul ve mühmel. Cum'ada müstetirdir bir saat, kabul olur dua edersen.

Ramazanda münteşir bir leyle-i zû-kadir, esma-ül hüsnada muzmer iksir-i [[İsm-i Azam|ism-i a'zam]]. Bu misallerin haşmeti, hem de o sırr-ı hasen,

İbhamda izhar eder, ihfada isbat eder. Meselâ: Ecelin ibhamında bir müvazene vardır; her dakikada tutar ne vaziyet alırsan.

Kefeteyn-i havf u reca, hizmet-i ukba ve dünya; tevehhüm-ü bekaî, lezzet-i ömrü verir. Yirmi sene mübhem bir ömür olsa ahsen;

Nihayeti muayyen, bin senelik bir ömre. Zîrâ nısfı geçerse, her saati geldikçe güya adım atarak dar ağaca gidersin.

Şey'en şey'en üzülmek, vehm de teselli vermez, sen de rahat etmezsin...

([[Risale:Lemeat_(Asar-ı_Bediiyye)#Meziyetin_Varsa_Hafa_T.C3.BCrab.C4.B1nda_Kals.C4.B1n.3B_T.C3.A2_Ne.C5.9Fv.C3.BCnema_Bulsun|Lemeat]])
----
{{Arabi|ﺱ}} -İnsanlarda veli, Cum'ada dakika-i icabe, Ramazanda Leyle-i Kadir, Esma-ül Hüsnada [[İsm-i Azam|İsm-i A'zam]], ömürde ecel meçhul kaldıkça; sair efrad dahi kıymetdar kalır, ehemmiyet verilir. Yirmi sene mübhem bir ömür, nihayeti muayyen bin sene ömre müreccahtır.

([[Risale:Hakikat_Çekirdekleri_(Asar-ı_Bediiyye)#109._Par.C3.A7a|Hakikat Çekirdekleri]])

===Allah İsmi (Lafzatullah) ve İsm-i A'zam===

Evet, Zat-ı Akdes’in alem-i zatîsi ve [[İsm-i Azam|en a’zamî ismi]] olan lafzullahtan sonra en a’zam ismi olan Rahman, rızka bakar ve rızıktaki şükür ile ona yetişilir. Hem Rahman’ın en zahir manası Rezzak’tır.

([[Risale:28._Mektup#Be.C5.9Finci_Risale_Olan_Be.C5.9Finci_Mesele|28. Mektup]])
----
Mesela [[Muhammed 19|{{Arabi|فَاعْلَمْ اَنَّهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ}}]] âyeti, o kadar vücuhu var ve o derece meratibi var ki bütün tabakat-ı evliya, bütün sülûklarında ve mertebelerinde şu âyete ihtiyaçlarını görüp ondan kendi mertebesine lâyık bir gıda-yı manevî, bir taze mana almışlar. Çünkü “Allah” bir '''ism-i câmi’''' olduğundan esma-i hüsna adedince tevhidler, içinde bulunur. [[Risale:25. Söz (Ayet-Hadis Mealleri)#40|{{Arabi|اَىْ لَا رَزَّاقَ اِلَّا هُوَ ۞ لَا خَالِقَ اِلَّا هُوَ ۞ لَا رَحْمٰنَ اِلَّا هُوَ}}]] ve hâkeza…

([[Risale:25._Söz#Birinci_Lem.27a|25. Söz]])
----
“Zat-ı Vâcibü’l-vücud” kaydı ise vücub-u vücud, uluhiyetin lâzım-ı zarurîsi ve Zat-ı Zülcelal’e karşı bir unvan-ı mülahaza olduğundan “lafzullah” sair esma ve sıfâta câmiiyeti ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] olduğu itibarıyla, delâlet-i iltizamiye ile delâlet ettiği gibi; Vâcibü’l-vücud unvanına dahi o delâlet-i iltizamiye ile delâlet ediyor.

([[Risale:29._Mektup#Be.C5.9Finci_N.C3.BCkte|29. Mektup]])
----
Sûre-i İhlas'ın en latif bir nükte-i tevâfukiyesi şudur ki: Kur'anın üç esasından en mühim esası olan Tevhid'i ilan hususunda en cami' bir tarzda olduğuna imaen Besmele ile sûre-i İhlas'ın aded-i hurufu olan (67) altmışyedi, Lafzullâh'ın (67) altmışyedi aded-i ebcedisine tevâfuk etmekle beraber; Lafzullâh'da Sakin Elif {{Arabi|كُفُوًا}} de Tenvin sayılmazsa; her biri (66) altmışaltı olup âyât-ı Kur'aniyenin dört mertebe altı adedlerine, iki mertebe ile tevâfuk etmek ile sûre-i İhlas'ın cami'iyeti ve Lafzullâh'ın ism-i cami' ve '''İsm-i Azam''' olduğunu imadan hali değildir.

([[Risale:Beşinci_Parça_(Rumuzat-ı_Semaniye)#S.C3.BBre-i_.C4.B0hlas|Rumuzat-ı Semaniye]])
----
Bir rivayette [[İsm-i Azam]] olan {{Arabi|اللّه}} in en mühim harfi olan baştaki Elif, umum Kur'an'da çok sırlara medar olarak kırkbin gelmesi..

([[Risale:Beşinci_Parça_(Rumuzat-ı_Semaniye)#.C4.B0kinci_Remiz|Rumuzat-ı Semaniye]])

===Peygamberimiz ve İsm-i A'zam===

Öyle de çok esmaya mazhar ve çok vazifelerle mükellef ve çok düşmanlara müptela olan insan; münâcatında, istiazesinde çok isimleri zikreder. Nasıl ki nev-i insanın medar-ı fahri ve elhak en hakiki insan-ı kâmil olan Muhammed-i Arabî aleyhissalâtü vesselâm, Cevşenü’l-Kebir namındaki münâcatında bin bir ismiyle dua ediyor; ateşten istiaze ediyor.

([[Risale:24._Söz#Birinci_Dal|24. Söz]])
----
Bu Beşinci Nükte ism-i Hay hakkında olduğu münasebetiyle, hem teberrük hem şahit hem delil hem kudsî bir hüccet hem kendimize bir dua hem bu risaleye bir hüsn-ü hâtime olarak Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâm Cevşenü’l-Kebir namındaki münâcat-ı a’zamında marifetullahta gayet yüksek ve gayet câmi’ derecede marifetini göstererek böyle demiştir.

([[Risale:30._Lem%27a#H.C3.A2time|30. Lema]])
----
“İsm-i a’zamdan ve her ismin a’zamî mertebesinden tezahür eder.” İsm-i a’zamı ispat etmekle beraber, her ismin bir mertebe-i a’zamı var ki Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâm bunlara mazhar olduğu gibi haşr-i a’zam da onlara bakıyor. Mesela ism-i Hâlık meratibi, benim Hâlık’ımdan tut tâ Hâlık-ı külli şey’e kadar olan mertebe-i a’zama kadar meratibi var.

([[Risale:Mektubat%27ın_Üçüncü_Kısmı_(2)_(Barla)#Yirmi_Sekizinci_Mektup.E2.80.99un_Sekizinci_Mesele.E2.80.99sinin_.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_N.C3.BCktesi|Barla L.]])
----
On Dokuzuncu Söz’de tarif edilen ve kitab-ı kebirin âyet-i kübrası ve o Kur’an-ı kebirdeki [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]] ve o şecere-i kâinatın çekirdeği ve en münevver meyvesi ve o saray-ı âlemin güneşi ve âlem-i İslâm’ın bedr-i münevveri ve rububiyet-i İlahiyenin dellâl-ı saltanatı ve tılsım-ı kâinatın keşşaf-ı zîhikmeti olan Seyyidimiz Muhammedü’l-Emin aleyhissalâtü vesselâm, bütün enbiyayı sayesi altına alan risalet cenahı ve bütün âlem-i İslâm’ı himayesine alan İslâmiyet cenahlarıyla hakikatin tabakatında uçan ve bütün enbiya ve mürselîni, bütün evliya ve sıddıkîni ve bütün asfiya ve muhakkikîni arkasına alıp bütün kuvvetiyle vahdaniyeti gösterip arş-ı ehadiyete yol açıp gösterdiği iman-ı billah ve ispat ettiği vahdaniyet-i İlahiyeyi hiç vehim ve şüphenin haddi var mı ki kapatabilsin ve perde olabilsin?

([[Risale:22._Söz#G.C3.BCne.C5.9Fler_Kuvvetinde_On_Birinci_Lem.E2.80.99a|22. Söz]])
----
İşte şu sırdandır ki haşir ve kıyameti en a’zam mertebede, en ekmel tafsilatla Kur’an zikrediyor ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] mazharı olan Peygamberimiz aleyhissalâtü vesselâm ders veriyor. Ve eski peygamberler ise hikmet-i irşadın iktizasıyla, bir derece basit ve iptidaî bir halde olan ümmetlerine, haşri en a’zam bir derecede, en geniş bir tafsilatla ders vermemişler. Hem şu sırdandır ki bir kısım ehl-i velayet bazı erkân-ı imaniyeyi mertebe-i uzmasında görmemişler veya gösterememişler. Hem şu sırdandır ki marifetullahta derecat-ı ârifîn çok tefavüt ediyor. Daha bunlar gibi çok esrar şu hakikatten inkişaf eder.

([[Risale:24._Söz#.C4.B0kinci_Dal|24. Söz]])
----
Hem [[İsm-i Azam|ism-i a’zama]] mazhar olan Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın bir âyette mazhar olduğu feyz-i İlahî, belki bir peygamberin umum feyzi kadar olabilir. Veraset-i Ahmediye ile ism-i a’zam zılline mazhar bir mü’min, kendi kabiliyeti itibarıyla kemiyetçe bir nebinin feyzi kadar sevap alıyor denilse hilaf-ı hakikat olamaz.

([[Risale:24._Söz#Onuncu_As.C4.B1l|24. Söz]])
----
Birincisi: Yirmi Dördüncü Söz’de izah edildiği gibi nasıl ki bir padişahın kendi hükûmetinin dairelerinde ayrı ayrı unvanları ve raiyetinin tabakalarında başka başka nam ve vasıfları ve saltanatının mertebelerinde çeşit çeşit isim ve alâmetleri vardır.

Mesela, adliye dairesinde hâkim-i âdil ve mülkiyede sultan ve askeriyede kumandan-ı a’zam ve ilmiyede halife ve hâkeza sair isim ve unvanları bulunur. Her bir dairede birer manevî tahtı hükmünde olan makam ve iskemlesi bulunur. O tek padişah, o saltanatın dairelerinde ve tabakat-ı hükûmetin mertebelerinde, bin isim ve unvana sahip olabilir. Birbiri içinde bin taht-ı saltanatı olabilir. Güya o hâkim, her bir dairede şahsiyet-i maneviye haysiyetiyle ve telefonu ile mevcud ve hazır bulunur, bilir. Ve her tabakada kanunuyla, nizamıyla, mümessiliyle görünür, görür. Ve her mertebede perde arkasında hükmüyle, ilmiyle, kuvvetiyle idare eder, bakar. Ve her bir dairenin başka bir merkezi, bir menzili vardır. Ahkâmları birbirinden ayrıdır. Tabakatları birbirinden başkadır.

İşte böyle bir sultan, istediği bir zatı, bütün o dairelerinde gezdirip, her daireye mahsus saltanat-ı şahanesini ve evamir-i hâkimanesini gösterip, daireden daireye, tabakadan tabakaya gezdirip tâ huzuruna getirir. Sonra bütün o dairelere taalluk eden bazı evamir-i umumiye-i külliyeyi ona tevdi eder, gönderir.

İşte bu misal gibi ezel ve ebed Sultanı olan Rabbü’l-âlemîn için rububiyetinin mertebelerinde ayrı ayrı fakat birbirine bakar şe’n ve namları vardır. Ve uluhiyetinin dairelerinde başka başka fakat birbiri içinde görünür isim ve alâmetleri vardır. Ve haşmetli icraatında ayrı ayrı fakat birbirine benzer tecelli ve cilveleri vardır. Ve kudretinin tasarrufatında başka başka fakat birbirini ihsas eder unvanları vardır. Ve sıfatlarının tecelliyatında başka başka fakat birbirini gösterir mukaddes zuhuratı vardır. Ve ef’alinin cilvelerinde çeşit çeşit fakat birbirini ikmal eder tasarrufatı vardır. Ve rengârenk sanatında ve masnuatında çeşit çeşit fakat birbirini temaşa eder haşmetli rububiyeti vardır.

İşte şu sırr-ı azîme binaen kâinatı hayret-feza acib bir tertip ile tanzim etmiş. En küçük tabakat-ı mahlukattan olan zerrattan tâ semavata ve semavatın birinci tabakasından tâ arş-ı a’zama kadar birbiri üstünde teşkilat var. Her bir sema, bir ayrı âlemin damı ve rububiyet için bir arş ve tasarrufat-ı İlahiye için bir merkez hükmündedir. O dairelerde ve o tabakatta çendan ehadiyet itibarıyla bütün esma bulunabilir, bütün unvanlarla tecelli eder. Fakat nasıl ki adliyede hâkim-i âdil unvanı asıldır, hâkimdir. Sair unvanlar orada onun emrine bakar, ona tabidir. Öyle de her bir tabakat-ı mahlukatta, her bir semada bir isim, bir unvan-ı İlahî hâkimdir. Sair unvanlar da onun zımnındadır.

Mesela, ism-i Kadîr’e mazhar Hazret-i İsa aleyhisselâm, hangi semada Peygamber aleyhissalâtü vesselâm ile görüştü ise işte o sema dairesinde Cenab-ı Hak, Kadîr unvanıyla bizzat orada mütecellidir. Mesela, Hazret-i Musa aleyhisselâmın makamı olan sema dairesinde en ziyade hüküm-ferma, Hazret-i Musa aleyhisselâmın mazhar olduğu “Mütekellim” unvanıdır ve hâkeza…

İşte Zat-ı Ahmediye aleyhissalâtü vesselâm, çünkü [[İsm-i Azam|ism-i a’zama]] mazhardır ve nübüvveti umumîdir ve bütün esmaya mazhardır, elbette bütün devair-i rububiyetle alâkadardır. Elbette o dairelerde makam sahibi olan enbiyalarla görüşmek ve umum tabakattan geçmek, hakikat-i mi’racı iktiza ediyor.

([[Risale:31._Söz#.C4.B0kinci_Esas|31. Söz]])
----
Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın manevî bir sırr-ı i’cazı şudur ki: Kur’an, [[İsm-i Azam|ism-i a’zama]] mazhar olan Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın pek büyük ve pek parlak derece-i imanını ifade ediyor.

([[Risale:19._Mektup#cite_note-10|19. Mektup]])
----
Madem şu kâinatın Hâlık’ı, her nevide bir ferd-i mümtaz ve mükemmel ve câmi’ halk edip o nev’in medar-ı fahri ve kemali yapar. Elbette esmasındaki ism-i a’zam tecellisiyle, bütün kâinata nisbeten mümtaz ve mükemmel bir ferdi halk edecek. Esmasında bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] olduğu gibi masnuatında da bir ferd-i ekmel bulunacak ve kâinata münteşir kemalâtı o fertte cem’edip kendine medar-ı nazar edecek. O fert her halde zîhayattan olacaktır. Çünkü enva-ı kâinatın en mükemmeli zîhayattır. Ve her halde zîhayat içinde o fert, zîşuurdan olacaktır. Çünkü zîhayatın envaı içinde en mükemmeli zîşuurdur. Ve her halde o ferd-i ferîd, insandan olacaktır. Çünkü zîşuur içinde hadsiz terakkiyata müstaid, insandır. Ve insanlar içinde her halde o fert Muhammed aleyhissalâtü vesselâm olacaktır. Çünkü zaman-ı Âdem’den şimdiye kadar hiçbir tarih, onun gibi bir ferdi gösteremiyor ve gösteremez. Zira o zat, küre-i arzın yarısını ve nev-i beşerin beşten birisini, saltanat-ı maneviyesi altına alarak bin üç yüz elli sene kemal-i haşmetle saltanat-ı maneviyesini devam ettirip bütün ehl-i kemale, bütün enva-ı hakaikte bir “Üstad-ı Küll” hükmüne geçmiş. Dost ve düşmanın ittifakıyla ahlâk-ı hasenenin en yüksek derecesine sahip olmuş. Bidayet-i emrinde, tek başıyla bütün dünyaya meydan okumuş. Her dakikada yüz milyondan ziyade insanların vird-i zebanı olan Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ı göstermiş bir zat, elbette o ferd-i mümtazdır, ondan başkası olamaz. Bu âlemin hem çekirdeği hem meyvesi odur.

[[Risale:24. Mektup (Ayet-Hadis Mealleri)#20|{{Arabi|عَلَيْهِ وَعَلٰى اٰلِهٖ وَصَحْبِهِ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ بِعَدَدِ اَنْوَاعِ الْكَائِنَاتِ وَ مَوْجُودَاتِهَا}}]]

([[Risale:24._Mektup#H.C3.A2time|24. Mektup]])
----
Her gün bütün ümmet kadar hasenat ona işlenen ve bütün ümmetin saadetlerine yardım eden ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] mazharı ve kâinatın çekirdek-i aslîsi hem en mükemmel ve câmi’ meyvesi olan Zat-ı Ahmediye (aleyhissalâtü vesselâm) o duanın kendi hakkında o azîm mertebesini görmüş, ona haber veren Cebrail aleyhisselâmdan işitmiş, başkalarını kendine kıyas etmiş veya edilmiş.

Demek, o pek fevkalâde ve acib sevap, Zat-ı Ahmediye’nin (asm) velayet-i kübrasından ona gelmiş. Küllî, umumî değil. Belki o duanın mahiyetinde böyle hârika bir kıymet var ve ism-i a’zam mazharı olan zatın tebaiyetiyle başkalara dahi o sevap mümkündür. Fakat gayet ehemmiyetli şartları var, yalnız okumak kâfi gelmez. Yoksa muvazene-i ahkâmı bozar, farzlara ilişir.

([[Risale:İkinci_Kısım_Mektuplar_(Emirdağ-1)#32._Par.C3.A7a|Emirdağ L. 1]])
----
Hem mesela {{Arabi|لَوْلَاكَ لَوْلَاكَ لَمَا خَلَقْتُ الْاَفْلَاكَ}} beyanında “Bu hitap zahiren Hazret-i Peygamber aleyhissalâtü vesselâma müteveccih ise de zımnen hayata ve zevi’l-hayata râcidir.” fıkrası, ta’dile muhtaçtır. Çünkü küllî hakikat-i Muhammediye (asm) hem hayatın hayatı hem kâinatın hayatı hem [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] tecelli-i a’zamının mazharı ve bütün zîruhların nuru ve kâinatın çekirdek-i aslîsi ve gaye-i hilkati ve meyve-i ekmeli olmasından o hitap, doğrudan doğruya ona bakar. Sonra hayata ve şuura ve ubudiyete onun hesabına nazar eder.

([[Risale:İkinci_Kısım_Mektuplar_(Emirdağ-1)#50._Par.C3.A7a|Emirdağ L. 1]])

===Haşr-i A'zam ve İsm-i A'zam===

Haşre akıl ile gidilmemesinin bir sırrı şudur ki: Haşr-i a’zam, [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] tecellisiyle olduğundan Cenab-ı Hakk’ın ism-i a’zamının ve her ismin a’zamî mertebesindeki tecellisiyle zahir olan ef’al-i azîmeyi görmek ve göstermekle, haşr-i a’zam bahar gibi kolay ispat ve kat’î iz’an ve tahkikî iman edilir. Şu Onuncu Söz’de feyz-i Kur’an ile öyle görülüyor ve gösteriliyor. Yoksa akıl, dar ve küçük düsturlarıyla kendi başına kalsa âciz kalır, taklide mecbur olur.

([[Risale:10._Söz#H.C3.A2time|10. Söz]])
----
“İsm-i a’zamdan ve her ismin a’zamî mertebesinden tezahür eder.” İsm-i a’zamı ispat etmekle beraber, her ismin bir mertebe-i a’zamı var ki Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâm bunlara mazhar olduğu gibi haşr-i a’zam da onlara bakıyor. Mesela ism-i Hâlık meratibi, benim Hâlık’ımdan tut tâ Hâlık-ı külli şey’e kadar olan mertebe-i a’zama kadar meratibi var.

([[Risale:Mektubat%27ın_Üçüncü_Kısmı_(2)_(Barla)#Yirmi_Sekizinci_Mektup.E2.80.99un_Sekizinci_Mesele.E2.80.99sinin_.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_N.C3.BCktesi|Barla L.]])
----
Öyle de veraset-i Ahmediye (asm) ile Kadîr ve Muhyî gibi isimlerin mertebe-i uzmasına yetişmeyen, haşr-i a’zamı ve kıyamet-i kübrayı taklidî olarak kabul eder “Aklî bir mesele değildir.” der. Çünkü hakikat-i haşir ve kıyamet, [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] ve bazı esmanın derece-i a’zamının mazharıdır. Kimin nazarı oraya çıkmazsa taklide mecburdur. Kimin fikri oraya girse haşir ve kıyameti, gece gündüz, kış ve bahar derecesinde kolay görür, itminan-ı kalp ile kabul eder.

([[Risale:24._Söz#.C4.B0kinci_Dal|24. Söz]])

===Kur’an ve İsm-i A’zam===

Kur’an, [[İsm-i Azam|ism-i a’zamdan ve her ismin a’zamlık mertebesinden]] gelmiş. Hem bütün âlemlerin Rabb’i itibarıyla Allah’ın kelâmıdır. Hem bütün mevcudatın ilahı unvanıyla Allah’ın fermanıdır. Hem semavat ve arzın Hâlık’ı haysiyetiyle bir hitaptır. Hem rububiyet-i mutlaka cihetinde bir mükâlemedir. Hem saltanat-ı âmme-i Sübhaniye hesabına bir hutbe-i ezeliyedir. Hem rahmet-i vâsia-i muhita noktasında, bir defter-i iltifatat-ı Rahmaniyedir. Hem uluhiyetin azamet-i haşmeti haysiyetiyle, başlarında bazen şifre bulunan bir muhabere mecmuasıdır. Hem ism-i a’zamın muhitinden nüzul ile arş-ı a’zamın bütün muhatına bakan, teftiş eden hikmet-feşan bir kitab-ı mukaddestir.

İşte bu sırdandır ki “kelâmullah” unvanı kemal-i liyakatle Kur’an’a verilmiş.

...

Eğer Kur’an’ın ism-i a’zamdan ve her ismin a’zamlık mertebesinden geldiğini bir parça fehmetmek istersen Âyetü’l-Kürsî ve âyet-i [[En'am 59|{{Arabi|وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ}}]] ve âyet-i [[Al-i İmran 26|{{Arabi|قُلِ اللّٰهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ}}]] ve âyet-i [[A'raf 54|{{Arabi|يُغْشِى الَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثٖيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِاَمْرِهٖ}}]] ve âyet-i [[Hud 44|{{Arabi|يَٓا اَرْضُ ابْلَعٖى مَٓاءَكِ وَيَا سَمَٓاءُ اَقْلِعٖى}}]] ve âyet-i [[İsra 44|{{Arabi|تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَالْاَرْضُ وَمَنْ فٖيهِنَّ}}]] ve âyet-i [[Lokman 28|{{Arabi|مَا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ اِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ}}]] ve âyet-i [[Ahzab 72|{{Arabi|اِنَّا عَرَضْنَا الْاَمَانَةَ عَلَى السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَالْجِبَالِ}}]] ve âyet-i [[Enbiya 104|{{Arabi|يَوْمَ نَطْوِى السَّمَٓاءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ}}]] ve âyet-i [[Zümer 67|{{Arabi|وَمَا قَدَرُوا اللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهٖ وَالْاَرْضُ جَمٖيعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}]] ve âyet-i [[Haşir 21|{{Arabi|لَوْ اَنْزَلْنَا هٰذَا الْقُرْاٰنَ عَلٰى جَبَلٍ لَرَاَيْتَهُ}}]] gibi âyetlerin küllî, umumî, ulvi ifadelerine bak.

([[Risale:12._Söz#D.C3.B6rd.C3.BCnc.C3.BC_Esas|12. Söz]])
----
Kur’an arş-ı a’zamdan, [[İsm-i Azam|ism-i a’zamdan, her ismin mertebe-i a’zamından]] geldiği için, On İkinci Söz’de beyan ve ispat edildiği gibi:

KUR’AN

Bütün âlemlerin Rabb’i itibarıyla Allah’ın kelâmıdır.

Hem bütün mevcudatın İlahı unvanıyla Allah’ın fermanıdır.

Hem bütün semavat ve arzın Hâlık’ı namına bir hitaptır.

Hem rububiyet-i mutlaka cihetinde bir mükâlemedir.

Hem saltanat-ı âmme-i Sübhaniye hesabına bir hutbe-i ezeliyedir.

Hem rahmet-i vâsia-i muhita nokta-i nazarında bir defter-i iltifatat-ı Rahmaniyedir.

Hem uluhiyetin azamet-i haşmeti haysiyetiyle, başlarında bazen şifre bulunan bir muhabere mecmuasıdır.

Hem ism-i a’zamın muhitinden nüzul ile arş-ı a’zamın bütün muhatına bakan ve teftiş eden hikmet-feşan bir kitab-ı mukaddestir.

Ve şu sırdandır ki “kelâmullah” unvanı kemal-i liyakatle Kur’an’a verilmiş ve daima da veriliyor. Kur’an’dan sonra sair enbiyanın kütüb ve suhufları derecesi gelir. Sair nihayetsiz kelimat-ı İlahiyenin ise bir kısmı dahi has bir itibarla, cüz’î bir unvan ile hususi bir tecelli ile cüz’î bir isim ile ve has bir rububiyet ile ve mahsus bir saltanat ile ve hususi bir rahmet ile zahir olan ilhamat suretinde bir mükâlemedir. Melek ve beşer ve hayvanatın ilhamları, külliyet ve hususiyet itibarıyla çok muhteliftir.

([[Risale:25._Söz#Yirmi_Be.C5.9Finci_S.C3.B6z|25. Söz]])
----
İşte On Dokuzuncu Söz’ün On Dördüncü Reşha’sında bir nebze tarif edilen o Kelâmullah; [[İsm-i Azam|ism-i a’zamdan]], arş-ı a’zamdan, rububiyetin tecelli-i a’zamından nüzul edip ezeli ebede rabtedecek, ferşi arşa bağlayacak bir vüs’at ve ulviyet içinde bütün kuvvetiyle ve âyâtının bütün kat’iyetiyle mükerreren [[Bakara 163|{{Arabi|لَا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ}}]] der, bütün kâinatı işhad eder ve şehadet ettirir. Evet [[Risale:22. Söz (Ayet-Hadis Mealleri)#12|{{Arabi|لَا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ بَرَابَرْ مٖيزَنَدْ عَالَمْ}}]]

([[Risale:22._Söz#G.C3.BCne.C5.9Fler_Kuvvetinde_On_.C4.B0kinci_Lem.E2.80.99a|22. Söz]])
----
Mesela

[[Bakara 255|{{Arabi|وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضَ وَلَا يَؤُدُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِىُّ الْعَظٖيمُ}}]]

İşte Âyetü’l-Kürsî’de on cümle ile on tabaka-i tevhidi ayrı ayrı renklerde ispat etmekle beraber [[Bakara 255|{{Arabi|مَنْ ذَا الَّذٖى يَشْفَعُ عِنْدَهُٓ اِلَّا بِاِذْنِهٖ}}]] cümlesiyle gayet keskin bir şiddetle şirki ve gayrın müdahalesini keser, atar. Hem şu âyet [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] mazharı olduğundan hakaik-i İlahiyeye ait manaları a’zamî derecededir ki a’zamiyet derecesinde bir tasarruf-u rububiyeti gösteriyor. Hem umum semavat ve arza birden müteveccih tedbir-i uluhiyeti en a’zamî bir derecede umuma şâmil bir hafîziyeti zikrettikten sonra bir rabıta-i vahdet ve birlik ciheti, o a’zamî tecelliyatlarının menbalarını [[Bakara 255|{{Arabi|وَهُوَ الْعَلِىُّ الْعَظٖيمُ}}]] ile hülâsa eder.

([[Risale:25._Söz#Alt.C4.B1nc.C4.B1_N.C3.BCkte-i_Bel.C3.A2gat|25. Söz]])

===İnsan ve İsm-i A’zam===

Hiç mümkün müdür ki: Cenab-ı Hak ve Mabud-u Bi’l-hak, insanı şu kâinat içinde rububiyet-i mutlakasına ve umum âlemlere rububiyet-i âmmesine karşı en ehemmiyetli bir abd ve hitabat-ı Sübhaniyesine en mütefekkir bir muhatap ve mazhariyet-i esmasına en câmi’ bir âyine ve onu [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] tecellisine ve her isimde bulunan ism-i a’zamlık mertebesinin tecellisine mazhar bir ahsen-i takvimde en güzel bir mu’cize-i kudret ve hazain-i rahmetinin müştemilatını tartmak, tanımak için en ziyade mizan ve âletlere mâlik bir müdakkik ve nihayetsiz nimetlerine en ziyade muhtaç ve fenadan en ziyade müteellim ve bekaya en ziyade müştak ve hayvanat içinde en nazik ve en nazdar ve en fakir ve en muhtaç ve hayat-ı dünyeviyece en müteellim ve en bedbaht ve istidatça en ulvi ve en yüksek surette, mahiyette yaratsın da onu müstaid olduğu ve müştak olduğu ve lâyık olduğu bir dâr-ı ebedîye göndermeyip, hakikat-i insaniyeyi iptal ederek kendi hakkaniyetine taban tabana zıt ve hakikat nazarında çirkin bir haksızlık etsin?

([[Risale:10._Söz#On_Birinci_Hakikat|10. Söz]])
----
Hem [[İsm-i Azam|ism-i a’zama]] mazhar olan Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın bir âyette mazhar olduğu feyz-i İlahî, belki bir peygamberin umum feyzi kadar olabilir. Veraset-i Ahmediye ile '''ism-i a’zam''' zılline mazhar bir mü’min, kendi kabiliyeti itibarıyla kemiyetçe bir nebinin feyzi kadar sevap alıyor denilse hilaf-ı hakikat olamaz.

([[Risale:24._Söz#Onuncu_As.C4.B1l|24. Söz]])
----
Üçüncü Vecih âyinedarlık ise: İnsan, üstünde nakışları görünen esma-i İlahiyeye âyinedarlık eder. Otuz İkinci Söz’ün Üçüncü Mevkıfı’nın başında bir nebze izah edilen insanın mahiyet-i câmiasında nakışları zahir olan yetmişten ziyade esma vardır. Mesela, yaratılışından Sâni’, Hâlık ismini ve hüsn-ü takviminden Rahman ve Rahîm isimlerini ve hüsn-ü terbiyesinden Kerîm, Latîf isimlerini ve hâkeza… Bütün aza ve âlâtıyla, cihazat ve cevarihiyle, letaif ve maneviyatıyla, havas ve hissiyatıyla ayrı ayrı esmanın ayrı ayrı nakışlarını gösteriyor.

Demek, nasıl esmada bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] var, öyle de o esmanın nukuşunda dahi bir nakş-ı a’zam var ki o da insandır.

Ey kendini insan bilen insan! Kendini oku… Yoksa hayvan ve camid hükmünde insan olmak ihtimali var.

([[Risale:33._Söz#Otuz_Birinci_Pencere|33. Söz]])
----
İNSAN

*Şu kâinat ağacının en son ve en cem’iyetli meyvesi.

*Ve hakikat-i Muhammediye aleyhissalâtü vesselâm cihetiyle çekirdek-i aslîsi.

*Ve kâinat Kur’an’ının âyet-i kübrası.

*Ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]] taşıyan âyetü’l-kürsisi.

*Ve kâinat sarayının en mükerrem misafiri.

*Ve o saraydaki sair sekenelerde tasarrufa mezun en faal memuru.

*Ve kâinat şehrinin zemin mahallesinin bahçesinde ve tarlasında, vâridat ve sarfiyatına ve zer’ ve ekilmesine nezarete memur ve yüzer fenler ve binler sanatlarla teçhiz edilmiş en gürültülü ve mes’uliyetli nâzırı.

*Ve kâinat ülkesinin arz memleketinde, Padişah-ı ezel ve ebed’in gayet dikkat altında bir müfettişi, bir nevi halife-i arzı.

*Ve cüz’î ve küllî harekâtı kaydedilen bir mutasarrıfı.

*Ve sema ve arz ve cibalin kaldırmasından çekindikleri emanet-i kübrayı omuzuna alan ve önüne iki acib yol açılan, bir yolda zîhayatın en bedbahtı ve diğerinde en bahtiyarı, çok geniş bir ubudiyetle mükellef bir abd-i küllî.

*Ve kâinat Sultanı’nın [[İsm-i Azam|ism-i a’zamına]] mazhar ve bütün esmasına en câmi’ bir âyinesi.

([[Risale:11._Şuâ#Yedinci_Mesele|11. Şua]])

===Ehadiyet, Samediyet ve İsm-i Azam===

Evet, her bir zîhayatta biri ehadiyet sikkesi, diğeri samediyet turrası bulunuyor. Zira bir zîhayat ekser kâinatta cilveleri görünen esmayı birden kendi âyinesinde gösteriyor. Âdeta bir nokta-i mihrakıye hükmünde, Hayy-ı Kayyum’un tecelli-i [[İsm-i Azam|ism-i a’zamını]] gösteriyor. İşte ehadiyet-i zatiyeyi, Muhyî perdesi altında bir nevi gölgesini gösterdiğinden bir sikke-i ehadiyeti taşıyor.

([[Risale:22._Söz#D.C3.B6rd.C3.BCnc.C3.BC_Lem.E2.80.99a|22. Söz]])

===Arş-ı A’zam ve İsm-i A’zam===

Öyle de “Emr-i kün feyekûn”e mâlik, güneşler ve yıldızlar emirber neferi hükmünde olan Zat-ı Zülcelal, her şeye her şeyden daha ziyade yakın olduğu halde, her şey ondan nihayetsiz uzaktır. Onun huzur-u kibriyasına perdesiz girmek istenilse zulmanî ve nurani, yani maddî ve ekvanî ve esmaî ve sıfâtî yetmiş binler hicabdan geçmek, her ismin binler hususi ve küllî derecat-ı tecellisinden çıkmak, gayet yüksek tabakat-ı sıfâtında mürur edip tâ [[İsm-i Azam|ism-i a’zamına]] mazhar olan arş-ı a’zamına urûc etmek; eğer cezb ve lütuf olmazsa binler seneler çalışmak ve sülûk etmek lâzım gelir.

Mesela sen, ona Hâlık ismiyle yanaşmak istersen; senin hâlıkın hususiyetiyle, sonra bütün insanların hâlıkı cihetiyle, sonra bütün zîhayatların hâlıkı unvanıyla, sonra bütün mevcudatın hâlıkı ismiyle münasebettarlık lâzım gelir. Yoksa zıllde kalırsın, yalnız cüz’î bir cilveyi bulursun.

([[Risale:16._Söz#.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_.C5.9Eu.C3.A2|16. Söz]])

===Her İsmin Azami Mertebesi===

Hem bununla beraber Hâlık-ı Zülcelal, her şeye yakın olduğu halde yetmiş bine yakın nurani perdeleri vardır. Mesela, sana tecelli eden Hâlık isminin mahlukıyetindeki cüz’î mertebesinden tut, tâ bütün kâinatın Hâlık’ı olan mertebe-i kübra ve unvan-ı a’zama kadar ne kadar perdeler bulunduğunu kıyas edebilirsin. Demek, bütün kâinatı arkada bırakmak şartıyla mahlukıyetin kapısından Hâlık [[İsm-i Azam|isminin müntehasına]] yetişirsin, daire-i sıfâta yanaşırsın.

([[Risale:24._Söz#Birinci_Dal|24. Söz]])
----
İşte insanın mahiyeti ulviye, fıtratı câmia olduğundan binler enva-ı hâcat ile bin bir esma-i İlahiyeye, her bir ismin çok mertebelerine fıtraten muhtaçtır. Muzaaf ihtiyaç, iştiyaktır. Muzaaf iştiyak, muhabbettir. Muzaaf muhabbet dahi aşktır. Ruhun tekemmülatına göre meratib-i muhabbet, meratib-i esmaya göre inkişaf eder. Bütün esmaya muhabbet dahi –çünkü o esma Zat-ı Zülcelal’in unvanları ve cilveleri olduğundan– muhabbet-i zatiyeye döner.

Şimdi yalnız numune olarak bin bir esmadan yalnız Adl ve Hakem ve Hak ve Rahîm isimlerinin bin bir mertebelerinden bir mertebeyi beyan edeceğiz. Şöyle ki:

Hikmet ve adl içindeki Rahmanu’r-Rahîm ve Hak [[İsm-i Azam|ismini a’zamî]] bir dairede görmek istersen şu temsile bak: Nasıl ki bir orduda dört yüz muhtelif taifeler bulunduğunu farz ediyoruz ki her bir taife beğendiği elbiseleri ayrı, hoşuna gittiği erzakı ayrı, rahatla istimal edeceği silahları ayrı ve mizacına deva olacak ilaçları ayrı oldukları halde; bütün o dört yüz taife, ayrı ayrı takım, bölük tefrik edilmeyerek belki birbirine karışık olduğu halde onları kemal-i şefkat ve merhametinden ve hârikulâde iktidarından ve mu’cizane ilim ve ihatasından ve fevkalâde adalet ve hikmetinden, misilsiz bir tek padişah onların hiçbirini şaşırmayarak, hiçbirini unutmayarak bütün ayrı ayrı onlara lâyık elbise, erzak, ilaç ve silahlarını muînsiz olarak bizzat kendisi verse o zat acaba ne kadar muktedir, müşfik, âdil, kerîm bir padişah olduğunu anlarsın. Çünkü bir taburda on milletten efrad bulunsa onları ayrı ayrı giydirmek ve teçhiz etmek çok müşkül olduğundan bilmecburiye, ne cinsten olursa olsun, bir tarzda teçhiz edilir.

İşte öyle de Cenab-ı Hakk’ın adl ve hikmet içindeki ism-i Hak ve Rahmanu’r-Rahîm’in cilvesini görmek istersen bahar mevsiminde zeminin yüzünde çadırları kurulmuş, muhteşem dört yüz bin milletten mürekkeb nebatat ve hayvanat ordusuna bak ki bütün o milletler, o taifeler, birbiri içinde oldukları halde, her birinin libası ayrı, erzakı ayrı, silahı ayrı, tarz-ı hayatı ayrı, talimatı ayrı, terhisatı ayrı oldukları halde ve o hâcatlarını tedarik edecek iktidarları ve o metalibi isteyecek dilleri olmadığı halde, daire-i hikmet ve adl içinde, mizan ve intizam ile Hak ve Rahman, Rezzak ve Rahîm, Kerîm unvanlarını seyret, gör. Nasıl hiçbirini şaşırmayarak, unutmayarak, iltibas etmeyerek terbiye ve tedbir ve idare eder.

([[Risale:32._Söz#.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_N.C3.BCkte|32. Söz]])
----
Ehl-i hakikatin bir kısmı nasıl ki ism-i Vedud’a mazhardırlar ve [[İsm-i Azam|a’zamî bir mertebede]] o ismin cilveleriyle, mevcudatın pencereleriyle Vâcibü’l-vücud’a bakıyorlar. Öyle de şu hiç-ender hiç olan kardeşinize, yalnız hizmet-i Kur’an’a istihdamı hengâmında ve o hazine-i bînihayenin dellâlı olduğu bir vakitte, ism-i Rahîm ve ism-i Hakîm mazhariyetine medar bir vaziyet verilmiş. Bütün Sözler, o mazhariyetin cilveleridir. İnşâallah o Sözler [[Bakara 269|{{Arabi|وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اُوتِىَ خَيْرًا كَثٖيرًا}}]] sırrına mazhardırlar.

([[Risale:4._Mektup|4. Mektup]])
----
O zatın yanlış sualine mümaşat edip yanlışını kabul ettiği için yanlış etmiş. Çünkü Onuncu Söz’ün “Hâşiye”sinde, [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]], yalnız her ismin a’zamî mertebesinden ibaret olduğu zikredilmemiş. Belki çok yerlerde demişiz: “İsm-i a’zamdan ve her ismin a’zamî mertebesinden tezahür eder.” İsm-i a’zamı ispat etmekle beraber, her ismin bir mertebe-i a’zamı var ki Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâm bunlara mazhar olduğu gibi haşr-i a’zam da onlara bakıyor. Mesela ism-i Hâlık meratibi, benim Hâlık’ımdan tut tâ Hâlık-ı külli şey’e kadar olan mertebe-i a’zama kadar meratibi var.

O şüpheli zatın, her ismin bir mertebe-i a’zamı olduğunu tezyif etmek niyetiyle mutasavvıfe-i mütefelsife fikridir demiş. Halbuki başta İmam-ı A’zam, İmam-ı Gazalî, Celaleddin-i Süyûtî, İmam-ı Rabbanî, Şah-ı Geylanî gibi sıddıkîn-i muhakkikîn, ism-i a’zamı ayrı ayrı görmüşler. İmam-ı A’zam demiş: “El-Adl, El-Hakem ism-i a’zamdır.” ve hâkeza. Her ne ise… Bu mesele bu kadar yeter.

([[Risale:Mektubat%27ın_Üçüncü_Kısmı_(2)_(Barla)#Yirmi_Sekizinci_Mektup.E2.80.99un_Sekizinci_Mesele.E2.80.99sinin_.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_N.C3.BCktesi|Barla L.]])

===Rahman İsmi ve İsm-i A'zam===

Evet, Zat-ı Akdes’in alem-i zatîsi ve [[İsm-i Azam|en a’zamî ismi]] olan lafzullahtan sonra en a’zam ismi olan Rahman, rızka bakar ve rızıktaki şükür ile ona yetişilir. Hem Rahman’ın en zahir manası Rezzak’tır.

([[Risale:28._Mektup#Be.C5.9Finci_Risale_Olan_Be.C5.9Finci_Mesele|28. Mektup]])
----
İkinci sualin: İbrahim Hakkı “Cû’ [[İsm-i Azam|ism-i a’zamdır]].” demesinin muradını bilmiyorum. Zahiren manasızdır, belki de yanlıştır. Fakat ism-i Rahman madem çoklara nisbeten ism-i a’zam vazifesini görüyor. Manevî ve maddî cû’ ve açlık, o ism-i a’zamın vesile-i vusulü olduğuna işareten mecazî olarak Cû’ ism-i a’zamdır yani bir ism-i a’zama bir vesiledir, denilebilir.

([[Risale:Mektubat%27ın_Üçüncü_Kısmı_(2)_(Barla)#30_May.C4.B1s_1934_.C3.87ar.C5.9Famba|Barla L.]])

===Sekine Duası ve İsm-i A'zam===

Birinci Emare: [[Risale:Yirmi Sekizinci Lem'a'nın Fihristesinden Bir Parça (Ayet-Hadis Mealleri)#4|{{Arabi|فَيَا حَامِلَ الْاِسْمِ الَّذٖى جَلَّ قَدْرُهُ}}]] cifir ve ebcedî hesabıyla bin üç yüz elli üç senesi ki Risale-i Nur şakirdlerinin en sıkıntılı bir zamanına ve o zamanda “Sekine” tabir edilen [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]], yetmiş bir âyet ile yüz yetmiş bir defa daimî vird eden Risale-i Nur müellifinin isimlerine tevafuk sırrıyla parmak basması, o zamanda ism-i a’zamı hâmil Risale-i Nur müellifinin hususiyetini ve selâmetle kurtulacaklarını tebşir etmekle işaret ettiğini; lillahi’l-hamd, selâmet ile kurtulmaları, keramet-i Aleviye’yi tasdik ettiğini…

([[Risale:Fihrist_(Lem%27alar)#Yirmi_Sekizinci_Lem.E2.80.99a.E2.80.99n.C4.B1n_Fihristesinden_Bir_Par.C3.A7a|Lemalar Fihristi]])
----
Çoktan beri benim hususi bir virdim ve hiç kaleme alınmayan ve mesleğimizin dört esasından en büyük esası olan şükrün en geniş ve en yüksek mertebesini ihata eden ve bende çok defa maddî ve manevî hastalıkların bir nevi şifası olan ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] ve Besmele ile dokuz âyât-ı uzmayı içine alan ve on dokuz defa şükür ve hamdi a’zamî bir tarzda ifade ile tahmidatın adetleriyle o eşyanın lisan-ı haliyle ettikleri hamd ü senayı niyet ederek, o hadsiz hamdlerin yekûnünü kendi hamdleri içine alarak azametli ve geniş bir tahmidname ve teşekkürname bulunan ve Sekine’deki esma-i sittenin muazzam yeni bir dersini izhar etmeye sebep olmasıdır.

([[Risale:Lemeat%27tan_Sonraki_Mektuplar_(Kastamonu)#46._Par.C3.A7a|Lemalar Fihristi]])

===Evvel, Ahir, Zahir, Batın İsimleri ve İsm-i A'zam===

Elhasıl: Her bir ağacın evveli, öyle bir sandukça ve program ve âhiri, öyle bir tarifename ve numune ve zahiri, öyle bir musanna hulle ve bir münakkaş libas ve bâtını, öyle bir fabrika ve tezgâhtır ki bu dört cihet öyle birbirine bakıyorlar ve dördün mecmuundan öyle bir sikke-i a’zam, belki bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] tezahür eder ki bilbedahe bütün kâinatı idare eden bir Sâni’-i Vâhid-i Ehad’den başkası o işleri yapamaz. Ve ağaç gibi her zîhayatın evveli, âhiri, zahiri, bâtını birer sikke-i tevhid, birer hâtem-i vahdet, birer mühr-ü ehadiyet, birer turra-i vahdaniyet taşıyor.

([[Risale:2._Şuâ#.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_H.C3.BCccet_ve_Al.C3.A2met|2. Şua]])

===Kanunlar ve İsm-i A'zam===

Netice-i Kelâm: Geçmiş yedi kanun, yani kanun-u rububiyet, kanun-u kerem, kanun-u cemal, kanun-u rahmet, kanun-u hikmet, kanun-u adl, kanun-u ihata-i ilmî gibi pek çok muazzam kanunların görünen uçları arkalarında birer [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] ve o ism-i a’zamın tecelli-i a’zamını gösteriyor. Ve o tecelliden anlaşılıyor ki sair mevcudat gibi şu dünyadaki tahavvülat-ı zerrat dahi gayet âlî hikmetler için kaderin çizdiği hudut üzerine kudretin verdiği evamir-i tekviniyeye göre hassas bir mizan-ı ilmî ile cevelan ediyorlar.

([[Risale:30._Söz#.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_Nokta|30. Söz]])

===Bakara 164 ve İsm-i A'zam===

[[Bakara 164|{{Arabi|اِنَّ فٖى خَلْقِ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافِ الَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتٖى تَجْرٖى فِى الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَٓا اَنْزَلَ اللّٰهُ مِنَ السَّمَٓاءِ مِنْ مَٓاءٍ فَاَحْيَا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فٖيهَا مِنْ كُلِّ دَٓابَّةٍ وَتَصْرٖيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَٓاءِ وَالْاَرْضِ لَاٰيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ}}]]

Şu âyet, vücub ve vahdeti gösterdiği gibi bir [[İsm-i Azam|ism-i a’zamı]] gösteren gayet büyük bir penceredir.

İşte şu âyetin hülâsatü’l-hülâsası şudur ki kâinatın ulvi ve süflî tabakatındaki bütün âlemler ayrı ayrı lisanla bir tek neticeyi, yani bir tek Sâni’-i Hakîm’in rububiyetini gösteriyorlar.

([[Risale:33._Söz#Alt.C4.B1nc.C4.B1_Pencere|33. Söz]])

===7. Şua ve İsm-i A'zam===

Bu risalenin fehmini işkâl eden beş sebep var:

...

İkincisi: [[İsm-i Azam|İsm-i a’zam]] cilvesiyle tevhid-i hakiki a’zamî bir surette yazıldığından, meseleleri hem gayet geniş hem gayet derin ve bazen çok uzun olduğundan herkes birden ihata edemez.

([[Risale:7._Şuâ#Yedinci_.C5.9Eu.C3.A2|7. Şua]])

===Hayat Sıfatı ve İsm-i A'zam===

Ve hayat sıfatı ise kudreti bildiren bütün eserler ve ilmin vücudunu bildiren bütün intizamlı ve hikmetli ve mizanlı ve ziynetli suretler, haller ve sair sıfatları bildiren bütün deliller, sıfat-ı hayatın delilleriyle beraber, hayat sıfatının tahakkukuna delâlet ettikleri gibi; hayat dahi bütün o delilleriyle, âyineleri olan bütün zîhayatları şahit göstererek Zat-ı Hayy-ı Kayyum’u bildirir.

Ve kâinatı, serbeser her vakit taze taze ve ayrı ayrı cilveleri ve nakışları göstermek için daima değişen ve tazelenen ve hadsiz âyinelerden terekküp eden bir âyine-i ekber suretine çevirir. Ve bu kıyasla görmek ve işitmek, ihtiyar etmek ve konuşmak sıfatları dahi her biri birer kâinat kadar Zat-ı Akdes’i bildirir, tanıttırır.

Hem o sıfatlar, Zat-ı Zülcelal’in vücuduna delâlet ettikleri gibi hayatın vücuduna ve tahakkukuna ve o zatın hayattar ve diri olduğuna dahi bedahetle delâlet ederler. Çünkü bilmek hayatın alâmeti, işitmek dirilik emaresi, görmek dirilere mahsus, irade hayat ile olabilir, ihtiyarî iktidar zîhayatlarda bulunur, tekellüm ise bilen dirilerin işidir.

İşte bu noktalardan anlaşılır ki hayat sıfatının yedi defa kâinat kadar delilleri ve kendi vücudunu ve mevsufun vücudunu bildiren bürhanları vardır ki bütün sıfatların esası ve menbaı ve [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] masdarı ve medarı olmuştur. Risale-i Nur, bu birinci hakikati kuvvetli bürhanlar ile ispat ve bir derece izah ettiğinden, bu denizden bu mezkûr katre ile şimdilik iktifa ediyoruz.

([[Risale:7._Şuâ#Birinci_Hakikat_2|7. Şua]])

===Güneş ve İsm-i A'zam===

Hem şefkat pek geniştir. Bir zat, şefkat ettiği evladı münasebetiyle bütün yavrulara, hattâ zîruhlara şefkatini ihata eder ve Rahîm isminin ihatasına bir nevi âyinedarlık gösterir. Halbuki aşk, mahbubuna hasr-ı nazar edip her şeyi mahbubuna feda eder; yahut mahbubunu i’lâ ve sena etmek için başkalarını tenzil ve manen zemmeder ve hürmetlerini kırar. Mesela, [[Fuzuli-i Bağdadi|biri]] demiş: “Güneş mahbubumun hüsnünü görüp utanıyor, görmemek için bulut perdesini başına çekiyor.” [[Fuzuli-i Bağdadi|Hey âşık efendi]]! Ne hakkın var, sekiz [[İsm-i Azam|ism-i a’zamın]] bir sahife-i nuranisi olan güneşi böyle utandırıyorsun?

([[Risale:8._Mektup|8. Mektup]])

==={{Arabi|لَا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَا شَرٖيكَ لَهُ}}...Cümle-yi Tevhidiyesi ve İsm-i A'zam===

[[Risale:20. Mektup (Ayet-Hadis Mealleri)#3|{{Arabi|لَا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَا شَرٖيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيٖى وَ يُمٖيتُ وَ هُوَ حَىٌّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدٖيرٌ وَ اِلَيْهِ الْمَصٖيرُ}}]]

Sabah ve akşam namazından sonra tekrarı, pek çok fazileti bulunan ve bir rivayet-i sahihada [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] mertebesini taşıyan şu cümle-i tevhidiyenin on bir kelimesi var. Her bir kelimesinde hem birer müjde ve beşaret, hem birer mertebe-i tevhid-i rububiyet, hem bir ism-i a’zam noktasında bir kibriya-i vahdet ve bir kemal-i vahdaniyet vardır.

([[Risale:20._Mektup#Yirminci_Mektup|20. Mektup]])

===İhlas Suresi ve İsm-i A'zam===

Sûre-i İhlas'da {{Arabi|بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} makam-ı ebcedisi binyüzseksenüçtür.(1183) Eğer şeddeli iki {{Arabi|ر}} her biri iki {{Arabi|ر}} sayılsa ve sakit hemzeler sayılmazsa, eğer bir {{Arabi|ل}} bir {{Arabi|ر}} olsa; (783) yediyüzseksenüç olur. Birinci hesabta sûre-i İhlas'ın adedine (1003) binüçde muvafıktır. Bu iki muvafık bin Besmele [[İsm-i Azam|İsm-i Azam]] hükmünü verdiğine ima ve sûre-i İhlas'ın hatme-i hassesi olan bin adedine işaret ve bin Esma-i İlahiyeye telvih ve bin İhlas-ı Şerif de İsm-i A'zam hasiyetini verdiğine remz eder. Hatta çoklar aynı İsm-i A'zam demişler. Yani İsm-i A'zam'ın mufassal bir sûretidir.

([[Risale:Beşinci_Parça_(Rumuzat-ı_Semaniye)#S.C3.BBre-i_.C4.B0hlas|Rumuzat-ı Semaniye]])
----
Ezcümle: Sure-i İhlas'ın makam-ı ebcedîsi 1003 olmakla hem 1003 Sure-i İhlas bir hatme-i hâssa-i İhlasiyeye ve hem mufassal bir '''ism-i a'zam''' olduğuna, hem üç defa tekerrürüyle küçük bir hatme-i Kur'aniye olmasına, hem üçer defa tekerrürünün efdaliyet-i azîmesine, hem {{Arabi|بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ}}'in müşedded {{Arabi|ر}} iki {{Arabi|ر}} sayılmak şartıyla bir cihette makam-ı ebcedîsine tevafuk sırrıyla 1000 Besmele 1000 İhlas gibi '''ism-i a'zamın''' mufassalı olduğuna işaret ettiği gibi, hurufatıyla çok esrara bakar. 

(Rumuzat-ı Semaniye)

===Risale-i Nur ve İsm-i A'zam===

İkincisi: Risale-i Nur, [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] cilvesiyle ve ism-i Rahîm ve Hakîm’in tecellisiyle zuhur ettiğinden imtiyazlı hâssası {{Arabi|اَللّٰهُ اَكْبَرُ‌}} den iktibasen celal ve kibriya ve [[Risale:8. Şua (Ayet-Hadis Mealleri)#1|{{Arabi|بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ}}]] den istifazaten merhamet ve şefkat [[İbrahim 4|{{Arabi|وَ هُوَ الْعَزٖيزُ الْحَكٖيمُ}}]] den istifadeten hikmet ve intizamın esasları üzerine gidiyor. Onun ruhu ve hayatı onlardır. Sair meşreplerdeki aşk yerinde, Risale-i Nur’un meşrebinde müştakane şefkattir ve re’fetkârane muhabbettir.

([[Risale:8._Şuâ#.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_Remiz|8. Şua]])

===Bediüzzaman ve İsm-i A'zam===

Üstadım –kendisi– Nur ism-i celiline mazhardır. Bu ism-i şerif, kendileri hakkında bir ism-i a’zamdır. Kendi karyesinin adı Nurs, validesinin ismi Nuriye, Kādirî üstadının ismi Nureddin, Nakşî üstadının ismi Seyyid Nur Muhammed, Kur’an üstadlarından Hâfız Nuri, hizmet-i Kur’aniyede hususi imamı Zinnureyn; fikrini, kalbini tenvir eden âyet-i Nur olması ve müşkül mesailini izaha vasıta olan nur temsilatı gayet kıymettardır. Resailin mecmuuna Risale-i Nur tesmiyesi, Nur ismi onun hakkında [[İsm-i Azam|ism-i a’zam]] olduğunu teyid etmektedir.

...

Hâfız Hâlid (rh)

([[Risale:Yirmi_Yedinci_Mektup%27un_Üçüncü_Kısmı_ve_Üçüncü_Zeylin_Nihayetidir_(Barla)#Risale-i_Nur.E2.80.99un_tesvidinde_.C3.A7ok_hizmeti_sebkat_eden_temiz_kalpli.2C_ihlasl.C4.B1.2C_g.C3.BCzel_bir_h.C3.A2f.C4.B1z.2C_m.C3.BCdakkik_bir_hoca_olan_H.C3.A2f.C4.B1z_H.C3.A2lid.E2.80.99in_bir_f.C4.B1kras.C4.B1d.C4.B1r|Barla L.]])
----
Evet, On Sekizinci Lem’a’da Birinci Keramet-i Aleviye’nin izahında, Kaside-i Ercuziye’nin Risale-i Nur ve müellifine dair işarat-ı gaybiyesi beyan edilmiş. [[İsm-i Azam|İsm-i a'zam]] ve sekine tabir ettiği esma-i sitte-i meşhuruyla daima meşgul olan bir şakirdiyle konuştuğu ve teselli verdiği ve çok emareler ve karinelerle o şakird, Said olduğu ispat edilmiş.

([[Risale:8._Şuâ#.C3.9C.C3.A7.C3.BCnc.C3.BC_Remiz|8. Şua]])
----
Madem Celcelutiye vahiy ile Peygamber aleyhissalâtü vesselâma nâzil olmuş. Ve Allâmü’l-guyub’un ilmiyle ifade-i mana eder. Hem madem Celcelutiye [[Risale:8. Şua (Ayet-Hadis Mealleri)#50|{{Arabi|اَقِدْ كَوْكَبٖى}}]] ve [[Risale:8. Şua (Ayet-Hadis Mealleri)#51|{{Arabi|تُقَادُ سِرَاجُ النُّورِ}}]] fıkralarında mana-yı mecazî ile o kasidenin hakikatini ispat eden Risale-i Nur’a sarîhan ve onun on üç ehemmiyetli risalelerine işareten haber vermekle beraber, [[Risale:8. Şua (Ayet-Hadis Mealleri)#52|{{Arabi|فَيَا حَامِلَ الْاِسْمِ الَّذٖى جَلَّ قَدْرُهُ}}]] de dahi o kasidenin bir esası olan [[Risale:8. Şua (Ayet-Hadis Mealleri)#53|{{Arabi|اَلْاِسْمُ الْمُعَظَّمُ}}]] ile çok iştigal ve istimdad eden Risale-i Nur müellifine ve bunun on üç ehemmiyetli vakıat-ı hayatına îmaen, remzen, işareten mana-yı mecazî ile haber veriyor. Hem madem mana-yı mecazî ile ve mefhum-u işarînin murad olmasına bir zayıf karine ve bir gizli emare ve bir tek münasebet kâfi geliyor. Hem madem Risale-i Nur ve risalelerine ve müellifi ve ahvaline olan işaretler birbirine karine olur. Belki meselenin vahdeti itibarıyla umum işaretler, karineleriyle beraber her birisine kuvvetli bir karine ve kavî bir emare hükmündedir.

([[Risale:8._Şuâ#Beşinci_Remiz|8. Şua]])

==Risale-i Nur'daki Diğer Alakalı Yerler==

==İlgili Resimler/Fotoğraflar==

==İlgili Maddeler==

* [[Sekine (Esma)|Sekine]]: Hz. Ali'nin İsm-i Azam olan 6 isme verdiği isim
* [[Allah]]: Bediüzzaman bir yerde Allah'ın en büyük isminin lafzullah (Allah ismi) olduğunu söyler
* [[Ferd]]: Bediüzzaman'ın ifadesiyle İsm-i A'zamı taşıyan 6 isimden biri
* [[Hay]]: Bediüzzaman'ın ifadesiyle İsm-i A'zamı taşıyan 6 isimden biri
* [[Kayyum]]: Bediüzzaman'ın ifadesiyle İsm-i A'zamı taşıyan 6 isimden biri
* [[Hakem]]: Bediüzzaman'ın ifadesiyle İsm-i A'zamı taşıyan 6 isimden biri
* [[Adl]]: Bediüzzaman'ın ifadesiyle İsm-i A'zamı taşıyan 6 isimden biri
* [[Kuddüs]]: Bediüzzaman'ın ifadesiyle İsm-i A'zamı taşıyan 6 isimden biri
* [[Ehad]]: Bediüzzaman'ın yukarıdaki 6 isme yedinci olarak ilave ettiği isim
* [[Risale:Dua-i_İsm-i_A%27zam_(Hizb-ül_Hakaik)|Dua-i İsm-i A'zam]]: Bediüzzaman'ın Öğle, Akşam ve Yatsı namazı tesbihatlarında okuduğu esmalar
* [[Risale:Dua-i Tercüman-ı İsm-i A'zam (Hizb-ül Hakaik)|Dua-i Tercüman-ı İsm-i A'zam]]: ediüzzaman'ın Sabah ve İkindi namazı tesbihatlarında okuduğu esmalar
* [[Risale:Sekine_(Hizb-ül_Hakaik)|Sekine (Kısa)]]: 19 harfli 19 ayetten oluşan bir dua
* [[Risale:Sekine_(Uzun)|Sekine (Uzun)]]: Bediüzzaman'ın 71 âyet ile 171 defa daimî vird edindiği “Sekine” tabir edilen ism-i a’zam.

==Kaynakça==