Tezat (Edebi Sanat): Revizyonlar arasındaki fark
("Kategori:Edebi Sanatlar '''Tezat''' veya '''Karşıtlık''', iki zıt düşünceyi (mefhumu değil) bir arada söyleme sanatıdır. ==Risale-i Nur'da Bu..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu) |
Değişiklik özeti yok |
||
| (Aynı kullanıcının aradaki diğer 3 değişikliği gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
[[Kategori:Edebi Sanatlar]] | [[Kategori:Edebi Sanatlar]] | ||
'''Tezat''' veya '''Karşıtlık''', iki | '''Tezat''' veya '''Karşıtlık''', birbirine karşıt iki öğenin bir sözde, bir dizede veya beyitte bir araya getirildiği edebi sanattır.<ref name="a">https://islamansiklopedisi.org.tr/tezat--edebiyat</ref> | ||
==Risale-i Nur'da Bu Sanata Misal Cümleler== | ==Risale-i Nur'da Bu Sanata Misal Cümleler== | ||
Gıybet, ehl-i adâvet ve hased ve inadın en çok istimal ettikleri alçak bir silahtır. İzzet-i nefis sahibi, bu pis silaha tenezzül edip istimal etmez. Nasıl meşhur bir zat demiş: | |||
[[Risale:22. Mektup (Ayet-Hadis Mealleri)#24|{{Arabi|اُكَبِّرُ نَفْسٖى عَنْ جَزَاءٍ بِغِيْبَةٍ § فَكُلُّ اِغْتِيَابٍ جَهْدُ مَنْ لَا لَهُ جَهْدٌ}}]] | |||
(Meali: Gıybetle ceza vermekten nefsimi yüksek tutuyorum. Gıybet; '''gayretsizlerin gayretidir''') | |||
([[Risale:22._Mektup#Hâtime|22. Mektup]]) | |||
---- | |||
Ve o dalgalı muharebe meydanı ise şu fırtınalı dünya yüzüdür ki durmuyor, dönüyor, bozuluyor ve her insanın aklına şu fikri veriyor: “Madem her şey elimizden çıkacak, fâni olup kaybolacak. Acaba bâkiye tebdil edip ibka etmek çaresi yok mu?” deyip düşünürken birden semavî sadâ-yı Kur’an işitiliyor. Der: “Evet, var. Hem beş mertebe kârlı bir surette güzel ve rahat bir çaresi var.” | |||
Sual: Nedir? | |||
Elcevap: [[Oksimoron|Emaneti, sahib-i hakikisine satmak]]. | |||
([[Risale:6._Söz#Altıncı_Söz|6. Söz]]) | |||
---- | |||
İşte şu mertebede, şu hatvede '''tezkiyesi''', tathiri: Onu '''tezkiye etmemek''', tebrie etmemektir. | |||
... | |||
Şu mertebede tezkiyesi [[Şems 9|{{Arabi|قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰيهَا}}]] sırrıyla şudur ki: '''Kemalini kemalsizlikte, kudretini aczde, gınasını fakrda''' bilmektir. | |||
... | |||
Şu makamda tezkiyesi ve tathiri şudur ki: '''Vücudunda adem, ademinde vücudu''' vardır. | |||
([[Risale:29._Mektup#Zeyl|29. Mektup]]) | |||
---- | |||
Madem öyledir, eğer malı çok seversen hırs ile değil belki '''kanaat ile malı talep et, tâ çok gelsin'''. | |||
([[Risale:22._Mektup#İkinci_Mebhas|22. Mektup]]) | |||
---- | |||
Hem onun mülküdür hem o vermiştir. Öyle ise minnet etmeyerek ve çekinmeyerek fena et, feda et tâ beka bulsun. Çünkü '''nefy-i nefiy, ispattır. Yani yok, yok ise o vardır. Yok, yok olsa var olur.''' | |||
{{Arabi|خُدَاىِ پُرْكَرَمْ خُودْ مُلْكِ خُودْرَا مٖى خَرَدْ اَزْ تُو}} | |||
{{Arabi|بَهَاىِ بٖى گِرَانْ دَادَه بَرَاىِ تُو نِگَاهْ دَارَسْتْ}} | |||
Hâlık-ı Kerîm, '''kendi mülkünü senden satın alıyor'''. | |||
([[Risale:17._Söz#Kalbe_Farisî_Olarak_Tahattur_Eden_Bir_Münâcat|17. Söz]]) | |||
==İlgili Maddeler== | ==İlgili Maddeler== | ||
* [[Oksimoron]]: Birbiriyle çelişen ya da tamamen zıt iki kavramın bir arada kullanılması ve bu şekilde oluşturulmuş ifade. | |||
* [[Müşakele]]: Söz içinde bir kelimenin başka bir anlam ve bağlamda tekrar edilmesi edebi sanatı. | |||
* [[Tenasüb (Edebi Sanat)]]: Anlamca birbiriyle ilgili (karşıt değil) kelimeleri bir arada kullanma sanatı. | |||
==Kaynakça== | ==Kaynakça== | ||
10.45, 18 Eylül 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
Tezat veya Karşıtlık, birbirine karşıt iki öğenin bir sözde, bir dizede veya beyitte bir araya getirildiği edebi sanattır.[1]
Risale-i Nur'da Bu Sanata Misal Cümleler[değiştir]
Gıybet, ehl-i adâvet ve hased ve inadın en çok istimal ettikleri alçak bir silahtır. İzzet-i nefis sahibi, bu pis silaha tenezzül edip istimal etmez. Nasıl meşhur bir zat demiş:
اُكَبِّرُ نَفْسٖى عَنْ جَزَاءٍ بِغِيْبَةٍ § فَكُلُّ اِغْتِيَابٍ جَهْدُ مَنْ لَا لَهُ جَهْدٌ
(Meali: Gıybetle ceza vermekten nefsimi yüksek tutuyorum. Gıybet; gayretsizlerin gayretidir)
Ve o dalgalı muharebe meydanı ise şu fırtınalı dünya yüzüdür ki durmuyor, dönüyor, bozuluyor ve her insanın aklına şu fikri veriyor: “Madem her şey elimizden çıkacak, fâni olup kaybolacak. Acaba bâkiye tebdil edip ibka etmek çaresi yok mu?” deyip düşünürken birden semavî sadâ-yı Kur’an işitiliyor. Der: “Evet, var. Hem beş mertebe kârlı bir surette güzel ve rahat bir çaresi var.”
Sual: Nedir?
Elcevap: Emaneti, sahib-i hakikisine satmak.
(6. Söz)
İşte şu mertebede, şu hatvede tezkiyesi, tathiri: Onu tezkiye etmemek, tebrie etmemektir.
...
Şu mertebede tezkiyesi قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰيهَا sırrıyla şudur ki: Kemalini kemalsizlikte, kudretini aczde, gınasını fakrda bilmektir.
...
Şu makamda tezkiyesi ve tathiri şudur ki: Vücudunda adem, ademinde vücudu vardır.
Madem öyledir, eğer malı çok seversen hırs ile değil belki kanaat ile malı talep et, tâ çok gelsin.
Hem onun mülküdür hem o vermiştir. Öyle ise minnet etmeyerek ve çekinmeyerek fena et, feda et tâ beka bulsun. Çünkü nefy-i nefiy, ispattır. Yani yok, yok ise o vardır. Yok, yok olsa var olur.
خُدَاىِ پُرْكَرَمْ خُودْ مُلْكِ خُودْرَا مٖى خَرَدْ اَزْ تُو
بَهَاىِ بٖى گِرَانْ دَادَه بَرَاىِ تُو نِگَاهْ دَارَسْتْ
Hâlık-ı Kerîm, kendi mülkünü senden satın alıyor.
(17. Söz)
İlgili Maddeler[değiştir]
- Oksimoron: Birbiriyle çelişen ya da tamamen zıt iki kavramın bir arada kullanılması ve bu şekilde oluşturulmuş ifade.
- Müşakele: Söz içinde bir kelimenin başka bir anlam ve bağlamda tekrar edilmesi edebi sanatı.
- Tenasüb (Edebi Sanat): Anlamca birbiriyle ilgili (karşıt değil) kelimeleri bir arada kullanma sanatı.